Pravo na porodičnu penziju

 

Odredbama čl.27-36. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju regulisano je pravo na porodičnu penziju u našem pravnom sistemu.

 

Prema tom zakonu, pravo na porodičnu penziju imaju članovi porodice posle smrti korisnika starosne ili invalidske penzije, odnosno umrlog osiguranika koji je navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili je ispunio uslove za invalidsku penziju.

 

Međutim, ukoliko je uzrok smrti povreda na radu ili profesionalno oboljenje, članovi porodice stiču pravo na penziju bez obzira na dužinu penzijskog staža tog lica.

 

Zavisno od činjenice da li je bračni drug pokojnog muškarac ili žena, zakon pravi razliku u pogledu uslova za sticanje prava na porodičnu penziju.

Dakle, bračni drug ima pravo na porodičnu penziju u 2016. i to:

Supruga:

-sa navršene 52 godine i šest meseci, pod uslovom da je u momentu smrti supružnika imala najmanje 45 godina života

Suprug:

-ako je u momentu smrti supruge imao najmanje 57 godina i šest meseci života.

Prema izmenama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju od 1. 1. 2011. godine, predviđeno je da se granica za ostvarivanje prava na porodičnu penziju za udove/udovce svake godine podiže za šest meseci, sve do 2017. godine.

Uslovi za porodičnu penziju

Bračni drug može da koristi porodičnu penziju uz dete, koje je korisnik porodične penzije, ako obavlja roditeljske dužnosti prema njemu. Takođe, ako u roku od godinu dana posle smrti supružnika postane potpuno nesposoban/a za rad.

Razvedeni bračni drug ima pravo na porodičnu penziju ako mu je sudskom presudom dodeljeno izdržavanje, za onoliko vremena koliko je u presudi naznačeno.

Ako je umrli osiguranik ili umrli korisnik starosne ili invalidske penzije u trenutku zaključenja braka navršio 65 godina života (muškarac), odnosno 60 (žena), bračni drug može steći pravo na porodičnu penziju pod uslovom da imaju zajedničko dete ili da je brak trajao najmanje dve godine.

Prema navedenim odredbma, supružnici ostvaruju ovo pravo samo ako su bili u bračnoj zajednici, dok deca imaju pravo na porodičnu penziju bez obzira da li su rođeni u bračnoj ili vanbračnoj vezi.

Bivši supružnik, dakle osoba koja se razvela od preminulog, može da ostvari ovo pravo ukoliko joj je, sudskom presudom, utvrđeno pravo na izdržavanje, i to u trajanju koliko je u presudi naznačeno.

Deca:

-do 15 godina, bez obzira na to da li se školuju;

-učenici srednje škole do 20 godina, a studenti do navršenih 26 godina.

Pravo na porodičnu penziju detetu može biti produženo zbog nesposobnosti za samostalan život i rad, privremeno ili trajno, ako se o tome izjasni nadležni organ veštačenja.

Ukoliko penziju ostvaruje više članova porodice, iznos se određuje od penzije koju bi pokojnik imao u momentu smrti, i to:

za 1 člana 70%
za 2 člana 80%
za 3 člana 90%
za 4 i više članova 100% pokojnikove penzije

Deci bez oba roditelja pripada, pored porodične penzije po jednom roditelju, i porodična penzija po drugom roditelju, kao jedna penzija čiji iznos ne može preći najviši iznos penzije određen zakonom.

Članovi šire porodice – roditelji, braća, sestre i druga deca mogu ostvariti pravo, ako ih je pokojnik izdržavao do smrti i ako je preostao iznos njegove penzije posle ostvarivanja prava članova uže porodice.

Ako pravo na porodičnu penziju imaju bračni drug i razvedeni bračni drug umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, određuje se jedna porodična penzija u visini koja pripada za jednog člana porodice i deli se u jednakim iznosima.

Bračni drug profesionalnog vojnog lica koje je poginulo za vreme dejstava stiče pravo na porodičnu penziju pod uslovom da nije ponovo zaključio brak. Porodična penzija se određuje u visini od 100 odsto penzije koja bi osiguraniku pripadala.

Isplata porodične penzije se neće obustaviti kada je mesečna ugovorena naknada niža od najniže osnovice u osiguranju zaposlenih važeće u momentu uplate doprinosa.

Važno je znati:

Deca starija od 15 godina donose potvrde o školovanju jednom godišnje.

Udovice ili udovci ne gube porodičnu penziju ako sklope novi brak.

Penziju možete primati na tekući račun, na kućnu adresu (za isplatu na ruke primanja se umanjuju za iznos poštanskih troškova), na šalteru isporučne pošte (bez troškova u vezi sa isplatom), na račun ustanove u kojoj je korisnik smešten, na devizni račun (korisnici koji imaju prebivalište van teritorije Republike Srbije) i preko ovlašćenih lica (ovlašćenje važi godinu dana i može se obnoviti).

Penzioner je dužan da prijavi promenu adrese, kao i druge promene koje su od uticaja na pravo.

Ako je preminuli radio i u inostranstvu, uključujući i bivše jugoslovenske republike, o pravu na taj deo penzije odlučiće se po propisima te zemlje.

Ukoliko je imao potvrđen staž u bivšim jugoslovenskim republikama, priložiti potvrdu ili listing sa registrovanim podacima.

Porodični penzioner može ući u osiguranje po ugovoru o delu ili autorskom ugovoru, s tim da mesečna ugovorena naknada mora biti niža od iznosa najniže osnovice u osiguranju zaposlenih, važeće u momentu uplate doprinosa.
Potrebna dokumentacija:

Uz popunjen zahtev za porodičnu penziju, potrebno je dostaviti:

-Izvod iz matične knjige umrlih (original) za umrlog osiguranika – korisnika;

-Izvod iz matične knjige rođenih za podnosioca zahteva (original) i fotokopije lične karte za punoletne članove porodice;

Izvod iz matične knjige venčanih za udovu/ca izdat posle smrti osiguranika – korisnika (original);

Napomena: Saglasno čl. 82 Zakona o matičnim knjigama („Službeni glasnik RS”, br. 20/09), izvodi iz matičnih knjiga nemaju ograničeni rok važenja od dana izdavanja, a za upotrebu izdatog izvoda iz matičnih knjiga koji ne sadrže poslednje podatke upisane u matičnu knjigu odgovorno je lice koje ga stavi u pravni saobraćaj.

Pravosnažnu sudsku presudu o razvodu braka i dosuđenom izdržavanju za razvedenog bračnog druga

Prijavu o povredi na radu ukoliko je umrli osiguranik pretrpeo povredu na radu (ukoliko je smrt osiguranika nastala kao posledica povrede na radu).

Dokaz o regulisanom vojnom roku (fotokopija vojne knjižice ili uverenje vojnog odseka) za umrlog osiguranika.

Dokaz o školovanju dece starije od 15 godina.

Fotokopiju zdravstvene knjižice članova porodice.

Dokaze o penzijskom stažu umrlog osiguranika u Republici Srbiji – radna knjižica, uverenje o beneficiranom stažu, druge javne isprave o stažu (rešenja, uverenja, potvrde i slično) u originalu.

Uverenje o obavljanju samostalne delatnosti za pokojnog osiguranika, koje izdaje nadležni organ opštine, odnosno odgovarajuće udruženje, savez (za period do 31. 12. 2005. godine), odnosno rešenje Agencije za privredne registre (za period od 1. 1. 2006. godine).

Uverenje o plaćenom doprinosu za PIO sa iskazanim osnovicama doprinosa i iznosom uplaćenog doprinosa, izdato od Poreske uprave za period obavljanja samostalne delatnosti (ovo uverenje nije potrebno za samostalne umetnike, filmske radnike i sportiste do 31. 12. 2002. godine, a za sveštenike i verske službenike do 31. 8. 2004. godine) za pokojnog osiguranika.

Uverenje o plaćenom doprinosu za PIO sa iskazanim osnovicama doprinosa i iznosom uplaćenog doprinosa, izdato od Poreske uprave za period obavljanja poljoprivredne delatnosti za pokojnog osiguranika.

Dokaz o korišćenju prava kod Nacionalne službe za zapošljavanje za članove porodice (rešenje, uverenje)
Obrazac br. 1 ordinirajućeg lekara sa originalnom medicinskom dokumentacijom (specijalistički nalazi, otpusne liste i dr.) za lica nesposobna za samostalan život i rad. Za decu nesposobnu za samostalan život i rad rešenje o kategorizaciji.

Poresko uverenje za podnosioce zahteva o ukupnoj visini mesečnog prihoda u prethodnom kvartalu pre smrti osiguranika – korisnika, imena i adrese lica koja mogu da potvrde činjenicu izdržavanja kada je izdržavanje uslov za sticanje prava na porodičnu penziju.

Rešenje o starateljstvu ako podnosilac zahteva nema zakonskog staraoca.

Sve pisane dokaze o stažu u inostranstvu za pokojnog osiguranika.
Svim navedenim odredbam je svha da se, u slučaju smrti osiguranika, penzijskim i invalidskim osiguranjem obezbeđuje članovima uže porodice materijalna i socijalna sigurnost kroz pravo na porodičnu penziju.
Izvor: Redakcija „Profi Sistema“.