Zaštita podataka o ličnosti-obaveza organa vlasti

Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti još jednom podseća sve državne organe koji raspolažu podacima o ličnosti građana kao i funkcionere i radnike koji u tim organima rade da imaju nespornu zakonsku obavezu da se korektno i odgovorno odnose prema tim podacima.

Podsećanja radi, Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti (“Sl. glasnik RS”, broj 97/2008, 104/2009-dr.zakon, 68/2012-OUS i 107/2012) se uređuju uslovi za prikupljanje i obradu podataka o ličnosti, prava lica i zaštita prava lica čiji se podaci prikupljaju i obrađuju, ograničenja zaštite podataka o ličnosti, postupak pred nadležnim organom za zaštitu podataka o ličnosti, obezbeđenje podataka, evidencija, iznošenje podataka iz Republike Srbije i nadzor nad izvršavanjem ovog zakona.

Zaštita podataka o ličnosti obezbeđuje se svakom fizičkom licu, bez obzira na državljanstvo i prebivalište, rasu, godine života, pol, jezik, veroispovest, političko i drugo uverenje, nacionalnu pripadnost, socijalno poreklo i status, imovinsko stanje, rođenje, obrazovanje, društveni položaj ili druga lična svojstva.

Poslove zaštite podataka o ličnosti obavlja Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti, kao samostalan državni organ, nezavisan u vršenju svoje nadležnosti.

Pojedini izrazi u ovom zakonu imaju sledeće značenje:

1) Podatak o ličnosti je svaka informacija koja se odnosi na fizičko lice, bez obzira na oblik u kome je izražena i na nosač informacije (papir, traka, film, elektronski medij i sl.), po čijem nalogu, u čije ime, odnosno za čiji račun je informacija pohranjena, datum nastanka informacije, mesto pohranjivanja informacije, način saznavanja informacije (neposredno, putem slušanja, gledanja i sl, odnosno posredno, putem uvida u dokument u kojem je informacija sadržana i sl.), ili bez obzira na drugo svojstvo informacije;

2) Fizičko lice je čovek na koga se odnosi podatak, čiji je identitet određen ili odrediv na osnovu ličnog imena, jedinstvenog matičnog broja građana, adresnog koda ili drugog obeležja njegovog fizičkog, psihološkog, duhovnog, ekonomskog, kulturnog ili društvenog identiteta;

3) Obrada podataka je svaka radnja preduzeta u vezi sa podacima kao što su: prikupljanje, beleženje, prepisivanje, umnožavanje, kopiranje, prenošenje, pretraživanje, razvrstavanje, pohranjivanje, razdvajanje, ukrštanje, objedinjavanje, upodobljavanje, menjanje, obezbeđivanje, korišćenje, stavljanje na uvid, otkrivanje, objavljivanje, širenje, snimanje, organizovanje, čuvanje, prilagođavanje, otkrivanje putem prenosa ili na drugi način činjenje dostupnim, prikrivanje, izmeštanje i na drugi način činjenje nedostupnim, kao i sprovođenje drugih radnji u vezi sa navedenim podacima, bez obzira da li se vrši automatski, poluautomatski ili na drugi način;

4) Organ vlasti je državni organ, organ teritorijalne autonomije i jedinice lokalne samouprave, odnosno drugi organ ili organizacija kojoj je povereno vršenje javnih ovlašćenja;

5) Rukovalac podataka je fizičko ili pravno lice, odnosno organ vlasti koji obrađuje podatke;

6) Zbirka podataka je skup podataka koji se automatizovano ili neautomatizovano vode i dostupni su po ličnom, predmetnom ili drugom osnovu, nezavisno od načina na koji su pohranjeni i mesta gde se čuvaju;

7) Korisnik podataka je fizičko ili pravno lice, odnosno organ vlasti, koji je zakonom ili po pristanku lica ovlašćen da koristi podatke;

8) Obrađivač podataka je fizičko ili pravno lice, odnosno organ vlasti, kome rukovalac na osnovu zakona ili ugovora poverava određene poslove u vezi sa obradom;

9) Pismeni oblik podrazumeva i elektronski oblik, pod uslovima iz zakona kojim se uređuje elektronski potpis;

10) Centralni registar zbirki podataka je evidencija koju čini registar zbirki podataka i katalog zbirki podataka koju vodi Poverenik.

U saopštenju zaštitnika građana objavljenom na zvaničnom sajtu poverenika za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti se navodi da ta obaveza podrazumeva i to da lične podatke građana obrađuju isključivo u zakonom predviđene svrhe i to da preduzimaju sve mere potrebne da se podaci zaštite od nezakonitog pristupa i zloupotrebe.

Direktno i potpuno je suprotno toj obavezi stavljanje, bez zakonskog osnova, ličnih podataka građana na raspolaganje trećim licima, pojedincima, privrednim subjektima ili političkim organizacijama.

Organi ili pojedinci koji lične podatke građana čine dostupnim trećim licima, stvraju mogućnost za zloupotrebe tih podataka u različite svrhe među kojima je evidentna i upotreba tih podataka u javnim razračunavanjima političkih neistomišljenika putem društvenih mreža i medija.

Poverenik još jednom podseća da je neovlašćeno i nezakonito stavljanje na raspolaganje podataka o ličnosti od strane službenih lica trećim licima ne samo prekršaj po Zakonu o zaštiti podataka nego i krivično delo iz čl.146 KZ za koje je zaprećena kazna zatvora do tri godine.

U skladu sa čl. 146. Krivičnog zakonika (“Sl. glasnik RS”, br. 85/2005, 88/2005-ispr., 107/2005-ispr., 72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014 i 94/2016):

(1) Ko podatke o ličnosti koji se prikupljaju, obrađuju i koriste na osnovu zakona neovlašćeno pribavi, saopšti drugom ili upotrebi u svrhu za koju nisu namenjeni,

kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog člana kazniće se i ko protivno zakonu prikuplja podatke o ličnosti građana ili tako prikupljene podatke koristi.

(3) Ako delo iz stava 1. ovog člana učini službeno lice u vršenju službe,

kazniće se zatvorom do tri godine.

Polazeći od činjenice da je nezakonito postupanje organa vlasti odnosno službenika posebno delikatno u slučaju policije odnosno MUP, poverenik podseća da je nakon jednog od ranijih upozorenja Poverenika, ministar unutrašnjih poslova uputio svim organizacionim jedinicama dopis u kojem je eksplicitno naglašeno da se neovlašćena obrada ličnih podataka ne sme tolerisati i da će biti krivično gonjena. Poverenik, i povodom nekih trenutno aktuelnih sumnji i generalno, očekuje da se takva praksa odgovornosti za nezakonito postupanje sa ličnim podacima građana uspostavi i dosledno primenjuje.

Navedeno se, razume se, odnosi na sve organe vlasti pa poverenik još jednom ocenjuje da učestale pojave lošeg odnosa prema zaštiti podataka o ličnosti zahtevaju bitno drugačiji, neuporedivo aktivniji odnos javnog tužilaštva.

Izvor: vesti- sajt Poverenika za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti

Izvor: izvod iz zakona preuzet je iz programa “Propis Soft”-Redakcija Profi Sistem Com-a.