Refundacija PDV kupcu prvog stana propisna je članom 56a Zakona o porezu na dodatu vrednost (“Sl. glasnik RS”, br. 84/2004, 86/2004-ispr., 61/2005, 61/2007, 93/2012, 108/2013, 68/2014-dr.zakon, 142/2014, 83/2015, 108/2016, 113/2017, 30/2018, 72/2019, 153/2020, 138/2022 i 94/2024).
Ovim članom je propisano sledeće:
“Pravo na refundaciju PDV za kupovinu prvog stana, na osnovu podnetog zahteva, ima fizičko lice – punoletni državljanin Republike, sa prebivalištem na teritoriji Republike, koji kupuje prvi stan (u daljem tekstu: kupac prvog stana).
Kupac prvog stana može da ostvari refundaciju PDV iz stava 1. ovog člana, pod sledećim uslovima:
1) da od 1. jula 2006. godine do dana overe ugovora o kupoprodaji na osnovu kojeg stiče prvi stan nije imao u svojini, zajedničkoj svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike;
2) da je ugovorena cena stana sa PDV u potpunosti isplaćena prodavcu uplatom na tekući račun prodavca, odnosno na odgovarajuće račune u skladu sa zakonom u slučaju prodaje stana kao hipotekovane nepokretnosti, odnosno u izvršnom postupku kada se uplata cene stana sa PDV vrši uplatom na odgovarajuće račune u skladu sa zakonom.
Izuzetno od stava 2. tačka 2) ovog člana, kod kupovine stana pod neprofitnim uslovima od jedinice lokalne samouprave ili neprofitne stambene organizacije osnovane od strane jedinice lokalne samouprave za realizaciju aktivnosti uređenih propisima iz oblasti socijalnog stanovanja, refundacija PDV iz stava 1. ovog člana može da se ostvari pod uslovom da je na ime ugovorene cene stana sa PDV isplaćen iznos koji nije manji od iznosa PDV obračunatog za prvi prenos prava raspolaganja na stanu, na tekući račun prodavca.
Pravo na refundaciju PDV iz stava 1. ovog člana može se ostvariti za stan čija površina za kupca prvog stana iznosi do 40 m², a za članove njegovog porodičnog domaćinstva do 15 m² po svakom članu koji nije imao u svojini, zajedničkoj svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike u periodu iz stava 2. tačka 1) ovog člana, a za vlasnički udeo na stanu do površine srazmerne vlasničkom udelu u odnosu na površinu do 40 m², odnosno do 15 m².
Ako kupac prvog stana kupuje stan površine koja je veća od površine za koju u skladu sa stavom 4. ovog člana ima pravo na refundaciju PDV, pravo na refundaciju PDV može da ostvari do iznosa koji odgovara površini stana iz stava 4. ovog člana.
Porodičnim domaćinstvom kupca prvog stana, u smislu stava 4. ovog člana, smatra se zajednica života, privređivanja i trošenja prihoda kupca prvog stana, njegovog supružnika, kupčeve dece, kupčevih usvojenika, dece njegovog supružnika, usvojenika njegovog supružnika, kupčevih roditelja, njegovih usvojitelja, roditelja njegovog supružnika, usvojitelja kupčevog supružnika, sa istim prebivalištem kao kupac prvog stana.
Pravo na refundaciju PDV iz stava 1. ovog člana nema:
1) kupac stana koji je ostvario refundaciju PDV po osnovu kupovine prvog stana;
2) član porodičnog domaćinstva kupca prvog stana za kojeg je kupac prvog stana ostvario refundaciju PDV, u slučaju kada taj član porodičnog domaćinstva kupuje stan;
3) kupac stana koji je stekao prvi stan bez obaveze prodavca da za promet tog stana plati porez na prenos apsolutnih prava po osnovu kupovine prvog stana u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu;
4) član porodičnog domaćinstva kupca stana koji je stekao prvi stan bez obaveze prodavca da za promet tog stana plati porez na prenos apsolutnih prava po osnovu kupovine prvog stana u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu, a za koga je ostvareno to poresko oslobođenje.
Nadležni poreski organ, po sprovedenom postupku kontrole ispunjenosti uslova za ostvarivanje prava na refundaciju PDV koji moraju da budu ispunjeni na dan overe ugovora o kupoprodaji stana, osim uslova iz stava 2. tačka 2), odnosno stava 3. ovog člana koji mora da bude ispunjen na dan podnošenja zahteva za refundaciju PDV, donosi rešenje o refundaciji PDV kupcu prvog stana.
Nadležni poreski organ vodi evidenciju o kupcima prvog stana i članovima porodičnih domaćinstava kupaca prvog stana za koje su kupci prvog stana ostvarili refundaciju PDV, kao i o iznosu ostvarene refundacije PDV.”
U praksi se, a naročito od početka primene Zakona o fiskalizaciji (“Sl. glasnik RS“, br. 153/2020), kasnije menjan izmenama objavljenim u „Sl. glasniku RS“, br. 96/2021 i 138/2022, postavilo kao sporno pitanje da li je fiskalni račun uslov za refundaciju PDV kupcu prvog stana.
Ministarstvo finansija u jednom od svojih najnovijih mišljenja daje odgovor na ovo pitanje (Napominjemo da mišljenja svakako nisu obavezujuća).
U ovom mišljenju je, između ostalog, navedeno:
“Refundacija PDV kupcu prvog stana vrši se u skladu sa odredbama člana 56a Zakona o porezu na dodatu vrednost… i člana 276. Pravilnika o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“, br. 37/21, …, u daljem tekstu: Pravilnik). Naime, fizičko lice – punoletni državljanin Republike, sa prebivalištem na teritoriji Republike, koji kupuje prvi stan, ima pravo na refundaciju PDV za kupovinu prvog stana, na osnovu podnetog zahteva, pod uslovom da od 1. jula 2006. godine do dana overe ugovora o kupoprodaji na osnovu kojeg stiče prvi stan nije imao u svojini, zajedničkoj svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike i da je ugovorena cena stana sa PDV u potpunosti isplaćena prodavcu uplatom na tekući račun prodavca, odnosno na odgovarajuće račune u skladu sa zakonom u slučaju prodaje stana kao hipotekovane nepokretnosti, odnosno u izvršnom postupku kada se uplata cene stana sa PDV vrši uplatom na odgovarajuće račune u skladu sa zakonom. Kupac prvog stana koji ispunjava navedene uslove može da ostvari refundaciju PDV ako poseduje fiskalni račun u kojem je iskazan PDV obveznika PDV – prodavca koji je po tom osnovu poreski dužnik u skladu sa Zakonom, na osnovu pismenog zahteva koji podnosi nadležnom poreskom organu.
Prema tome, fizičko lice koje kupuje prvi stan, a koje poseduje fiskalni račun u kojem je iskazan PDV obveznika PDV – prodavca koji je po tom osnovu poreski dužnik u skladu sa Zakonom, ima pravo na refundaciju PDV za kupovinu prvog stana ako su ispunjeni ostali propisani uslovi. S tim u vezi, ako kupac prvog stana poseduje fiskalni račun u kojem je iskazan PDV obveznika PDV – prodavca koji je po tom osnovu poreski dužnik u skladu sa Zakonom, uključujući i prodavca suinvestitora kojem je po osnovu fizičke deobe novoizgrađenog objekta pripao veći udeo od udela srazmernog udelu na zemljištu na početku gradnje koji je izdao fiskalni račun u kojem je iskazan PDV (što znači da je po tom osnovu poreski dužnik u skladu sa Zakonom), kupac prvog stana, uz ispunjenje ostalih propisanih uslova, ima pravo na refundaciju PDV u punom obimu u skladu sa Zakonom, pod uslovom da je PDV iskazan u fiskalnom računu obračunat na ukupan iznos naknade, bez PDV, za promet stana…
Prema odredbi člana 276. stav 1. Pravilnika, kupac prvog stana iz člana 56a Zakona može da ostvari refundaciju PDV uz ispunjenje uslova propisanih Zakonom, ako poseduje fiskalni račun obveznika PDV – prodavca koji je po tom osnovu poreski dužnik u skladu sa Zakonom, na osnovu pismenog zahteva koji podnosi nadležnom poreskom organu.
…uz zahtev se dostavlja:
1) izvod iz matične knjige rođenih;
2) uverenje o državljanstvu;
3) dokaz o prebivalištu (overena fotokopija lične karte ili potvrda o prebivalištu);
4) overena kopija ugovora o kupoprodaji stana;
5) fiskalni račun u kojem je iskazan PDV;
6) dokaz da je ugovorena cena stana sa PDV u potpunosti isplaćena uplatom na tekući račun prodavca, odnosno dokaz da je na ime ugovorene cene stana sa PDV isplaćen iznos koji nije manji od iznosa PDV obračunatog za prvi prenos prava raspolaganja na stanu uplatom na tekući račun prodavca u slučaju kupovine stana pod neprofitnim uslovima iz člana 56a stav 3. Zakona;
7) overena izjava kupca stana da kupuje prvi stan.
Na sve što nije posebno propisano za refundaciju PDV shodno se primenjuju pravila propisana za refakciju PDV (član 276. stav 9. Pravilnika).”
Izvor: Izvod iz propisa i mišljenja preuzet je iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a