Godišnji porez na dohodak građana za 2023. godinu

U Biltenu Ministarstva finansija br. 3, mart 2024 objavljeno je objašnjenje Ministarstva finansija, br. 897972 2024 10520 004007 430 005 od 14.3.2024. god.- u vezi sa godišnjim porezom na dohodak građana za 2023. godinu.

1. Godišnji porez na dohodak građana

Godišnjim porezom na dohodak građana oporezuje se dohodak fizičkih lica koja su u kalendarskoj godini ostvarila dohodak veći od trostrukog iznosa prosečne godišnje zarade po zaposlenom isplaćene u Republici Srbiji u godini za koju se utvrđuje porez, prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike, u skladu sa odredbama čl. 87. do 89a Zakona o porezu na dohodak građana („Službeni glasnik RS“, br. 24/01, 80/02, 80/02 – dr. zakon, 135/04, 62/06, 65/06 – ispravka, 31/09, 44/09, 18/10, 50/11 91/11 – US, 93/12, 114/12 – US, 47/13, 48/13 – ispravka, 108/13, 57/14, 68/14 – dr. zakon, 112/15, 113/17, 95/18, 86/19, 153/20, 44/21 118/21, 138/22 i 92/23, u daljem tekstu: Zakon).

2. Poreski obveznici

Obveznici godišnjeg poreza na dohodak građana su fizička lica koja su ostvarila dohodak saglasno članu 87. stav 1. Zakona, i to:

1) rezidenti – za dohodak ostvaren na teritoriji Republike Srbije i u drugoj državi;

2) nerezidenti – za dohodak ostvaren na teritoriji Republike Srbije.

3. Neoporezivi iznos

Neoporezivi iznos dohotka za 2023. godinu je 4.269.564 dinara i jednak je visini trostrukog iznosa prosečne godišnje zarade po zaposlenom u Republici Srbiji u 2023. godini, prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike.

Prema podatku Republičkog zavoda za statistiku, objavljenom u „Službenom glasniku RS“, broj 15/24, prosečna godišnja zarada po zaposlenom u Republici Srbiji za 2023. godinu iznosi 1.423.188 dinara.

4. Prihodi koji se oporezuju

Prema odredbama člana 87. stav 2. Zakona, predmet oporezivanja godišnjim porezom na dohodak građana za 2023. godinu su prihodi koji su isplaćeni (ostvareni) u periodu od 1. januara zaključno sa 31. decembrom 2023. godine, nezavisno od toga za koji su period isplaćeni, i to:

1) zarada iz čl. 15a do 15v Zakona;

2) oporezivi prihod od samostalne delatnosti iz člana 33. stav 2. i člana 41. Zakona;

3) oporezivi prihod od autorskih i srodnih prava i prava industrijske svojine iz čl. 55. i 60. Zakona;

4) oporezivi prihod od nepokretnosti iz člana 65v Zakona;

5) oporezivi prihod od davanja u zakup pokretnih stvari iz člana 82. st. 3. i 4. Zakona;

6) oporezivi prihod sportista i sportskih stručnjaka iz člana 84a Zakona;

6a) oporezivi prihod od pružanja ugostiteljskih usluga iz člana 84b Zakona;

7) oporezivi drugi prihodi iz člana 85. Zakona;

8) prihodi po osnovima iz tač. 1) do 6) i tačke 7), ostvareni i oporezovani u drugoj državi za obveznike iz člana 87. stav 1. tačka 1) Zakona.

5. Prihodi koji se umanjuju za plaćeni porez i doprinose za obavezno socijalno osiguranje

Prema odredbi člana 87. stav 3. Zakona, zarada, oporezivi prihod od samostalne delatnosti za preduzetnike paušalce, oporezivi prihod od autorskih i srodnih prava i prava industrijske svojine, oporezivi prihod sportista i sportskih stručnjaka i oporezivi drugi prihodi iz člana 85. Zakona, umanjuju se za porez i doprinose za obavezno socijalno osiguranje (u daljem tekstu: doprinosi) plaćene na te prihode u Republici Srbiji na teret lica koje je ostvarilo zaradu, odnosno oporezive prihode, a ostali oporezivi prihodi koji su predmet oporezivanja godišnjim porezom – oporezivi prihod od samostalne delatnosti za preduzetnike koji vode poslovne knjige a nisu se opredelili za ličnu zaradu, oporezivi prihod od nepokretnosti, oporezivi prihod od davanja u zakup pokretnih stvari i oporezivi prihod od pružanja ugostiteljskih usluga, umanjuju se za porez plaćen na te prihode u Republici Srbiji. Za preduzetnike koji vode poslovne knjige, a opredelili su se za ličnu zaradu, zarada se umanjuje za porez i doprinose plaćene u Republici Srbiji na teret tog preduzetnika, a oporezivi prihod iz člana 33. stav 2. Zakona koji ostvari od samostalne delatnosti umanjuje se za porez plaćen na te prihode u Republici Srbiji.

Po osnovu prihoda od samostalne delatnosti za preduzetnike paušalce oporezivi prihod umanjuje se za porez i doprinose koji su u Republici Srbiji plaćeni na paušalno utvrđeni prihod za koji se utvrđuje godišnji porez. Za preduzetnike koji vode poslovne knjige, a nisu se opredelili za ličnu zaradu, oporezivi prihod od samostalne delatnosti umanjuje se za porez koji je u Republici Srbiji plaćen na prihode od samostalne delatnosti za koji se utvrđuje godišnji porez, a za preduzetnike koji vode poslovne knjige i opredelili su se za ličnu zaradu, oporezivi prihod od samostalne delatnosti umanjuje se za porez plaćen u Republici Srbiji na prihod od samostalne delatnosti za koji se utvrđuje godišnji porez i uvećava se za iznos isplaćene lične zarade (umanjene za porez i doprinose plaćene u Republici Srbiji na teret tog preduzetnika) koja je predmet oporezivanja godišnjim porezom.

Dakle, za porez na dohodak građana i doprinose plaćene u Republici Srbiji na teret lica koje je ostvarilo prihod, umanjuju se:

– zarada, odnosno lična zarada preduzetnika i preduzetnika poljoprivrednika,

– oporezivi prihod od samostalne delatnosti za preduzetnike paušalce,

– oporezivi prihod od autorskih i srodnih prava i prava industrijske svojine,

– oporezivi prihod sportista i sportskih stručnjaka, i

– oporezivi drugi prihodi iz člana 85. Zakona.

Za porez na dohodak građana koji je plaćen u Republici Srbiji umanjuju se sledeći prihodi:

– oporezivi prihod od samostalne delatnosti za preduzetnike koji vode poslovne knjige,

– oporezivi prihod od nepokretnosti,

– oporezivi prihod od davanja u zakup pokretnih stvari,

– oporezivi prihodi od pružanja ugostiteljskih usluga, i

– oporezivi drugi prihodi iz člana 85. Zakona.

Prihodi fizičkog lica – rezidenta Republike Srbije koji su ostvareni i oporezovani u drugoj državi, umanjuju se za porez plaćen u toj drugoj državi (član 87. stav 7. Zakona).

U slučaju da su doprinosi u toku 2023. godine plaćeni iz osnovice koja prelazi iznos najviše godišnje osnovice doprinosa od 6.004.320 dinara, obveznik ima pravo na povraćaj više plaćenog iznosa doprinosa, saglasno Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Službeni glasnik RS”, br. 84/04, 61/05, 62/06, 5/09, 52/11, 101/11, 47/13, 108/13, 57/14, 68/14 – dr. zakon, 112/15, 113/17, 95/18, 86/19, 153/20, 44/21, 118/21, 138/22 i 92/23).

Iznos najviše godišnje osnovice doprinosa za 2023. godinu iznosi 6.004.320 dinara („Službeni glasnik RS“, br. 143/22).

Prema odredbi člana 87. stav 6. Zakona, dohodak koji se oporezuje godišnjim porezom uvećava se za iznos koji se, u kalendarskoj godini za koju se utvrđuje godišnji porez, obvezniku isplati po osnovu povraćaja doprinosa u skladu sa Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje. Saglasno tome, iznos koji je u 2023. godini obvezniku isplaćen po osnovu povraćaja više plaćenih doprinosa (npr. povraćaj više plaćenih doprinosa za 2022. godinu), uračunava se u dohodak koji se oporezuje godišnjim porezom za 2023. godinu.

6. Prihodi koji se dodatno umanjuju obveznicima koji imaju manje od navršenih 40 godina života

Prema odredbi člana 87. stav 4. Zakona, obveznicima koji poslednjeg dana kalendarske godine za koju se utvrđuje godišnji porez na dohodak građana imaju manje od navršenih 40 godina života (u daljem tekstu: obveznici mlađi od 40 godina), godišnji zbir zarada i oporezivih prihoda iz člana 87. stav 2. tač. 1) do 3) Zakona, prethodno umanjenih u skladu sa odredbom člana 87. stav 3. Zakona, dodatno se umanjuje za iznos tri prosečne godišnje zarade po zaposlenom isplaćene u Republici Srbiji u godini za koju se utvrđuje porez, prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike.

Saglasno odredbi člana 87. stav 5. Zakona, umanjenje ne može biti veće od iznosa godišnjeg zbira zarada, oporezivog prihoda od samostalne delatnosti iz člana 33. stav 2. i člana 41. Zakona i oporezivog prihoda od autorskih i srodnih prava i prava industrijske svojine iz čl. 55. i 60. Zakona, prethodno umanjenih za porez i doprinose u skladu sa članom 87. stav 3. Zakona.

Dakle, obveznicima mlađim od 40 godina, godišnji zbir zarada iz čl. 15a do 15v Zakona, oporezivog prihoda od samostalne delatnosti iz člana 33. stav 2. i člana 41. Zakona i oporezivog prihoda od autorskih i srodnih prava i prava industrijske svojine iz čl. 55. i 60. Zakona, koji su prethodno umanjeni za porez i doprinose saglasno članu 87. stav 3. Zakona, dodatno se umanjuje za iznos tri prosečne godišnje zarade po zaposlenom isplaćene u Republici Srbiji u godini za koju se utvrđuje godišnji porez (za 2023. godinu dodatno se umanjuje za 4.269.564 dinara).

7. Dohodak za oporezivanje

Saglasno odredbi člana 87. stav 8. Zakona, dohodak za oporezivanje čini razlika između dohotka utvrđenog u skladu sa st. 2. do 7. ovog člana i neoporezivog iznosa iz stava 1. istog člana Zakona.

To znači da se dohodak za oporezivanje utvrđuje kao razlika između godišnjeg zbira prihoda (ostvarenih u 2023. godini, koji su predmet oporezivanja godišnjim porezom na dohodak građana, uvećanih za iznos koji se obvezniku isplati po osnovu povraćaja doprinosa) umanjenog za porez i doprinose plaćene na prihod koji je ostvaren u toj kalendarskoj godini i dodatno umanjenog za iznos tri prosečne godišnje zarade za obveznike koji imaju manje od navršenih 40 godina života, i neoporezivog iznosa od 4.269.564 dinara.

8. Poreska osnovica

Poresku osnovicu za godišnji porez na dohodak građana predstavlja oporezivi dohodak, saglasno odredbama člana 88. Zakona. Oporezivi dohodak čini razlika između dohotka za oporezivanje i ličnih odbitaka iz člana 88. stav 1. Zakona.

Prema članu 88. stav 1. Zakona, obveznik godišnjeg poreza na dohodak građana ima pravo na lične odbitke koji iznose:

– za poreskog obveznika – 40% od prosečne godišnje zarade po zaposlenom, što iznosi 569.275 dinara;

– za izdržavanog člana porodice – 15% od prosečne godišnje zarade po zaposlenom, po članu, što iznosi 213.478 dinara.

Ukupan iznos ličnih odbitaka ne može biti veći od 50% dohotka za oporezivanje.

Ako su dva ili više članova porodice obveznici godišnjeg poreza na dohodak građana, odbitak za izdržavane članove porodice može da ostvari samo jedan obveznik.

9. Poreska stopa

Prema odredbama člana 89. Zakona, godišnji porez na dohodak građana obračunava se i plaća po propisanoj poreskoj stopi.

Naime, za poreskog obveznika koji je u kalendarskoj godini ostvario oporezivi dohodak do šestostruke prosečne godišnje zarade, stopa godišnjeg poreza je 10%.

Ukoliko je poreski obveznik ostvario oporezivi dohodak koji je viši od šestostruke prosečne godišnje zarade, na iznos koji je viši od šestostruke prosečne godišnje zarade primenjuje se stopa godišnjeg poreza od 15%.

Prema tome, ako je poreski obveznik ostvario oporezivi dohodak u iznosu:

– do 8.539.128 dinara – primenjuje se poreska stopa od 10%;

– preko 8.539.128 dinara – primenjuje se poreska stopa od 10% na iznos do 8.539.128 dinara, a poreska stopa od 15% na iznos preko 8.539.128 dinara.

10. Poreska prijava

Poreska prijava za utvrđivanje godišnjeg poreza na dohodak građana podnosi se na Obrascu PP GPDG – Poreska prijava o obračunatom godišnjem porezu na dohodak građana za godinu, koji je propisan Pravilnikom o poreskoj prijavi za godišnji porez na dohodak građana („Službeni glasnik RS“, br. 24/23).

Poresku prijavu na Obrascu PP GPDG poreski obveznik može da podnese isključivo u elektronskom obliku, preko portala Poreske uprave ili popunjavanjem poreske prijave u okviru korisničke aplikacije na portalu Poreske uprave.

Prema odredbi člana 92. stav 1. Zakona, obveznik godišnjeg poreza na dohodak građana dužan je da za ostvareni dohodak u godini za koju se vrši utvrđivanje poreza podnese poresku prijavu sa tačnim podacima nadležnom poreskom organu po isteku te godine, a najkasnije do 15. maja naredne godine.

Poreska prijava za utvrđivanje godišnjeg poreza na dohodak građana za 2023. godinu podnosi se najkasnije do 15. maja 2024. godine. Ukoliko poreski obveznik ne podnese poresku prijavu u navedenom roku, Poreska uprava će podneti poresku prijavu za njega.

Saglasno odredbi člana 5. Zakona, godišnji porez na dohodak građana plaća se samooporezivanjem na dohodak ostvaren u kalendarskoj godini.

Kako se godišnji porez na dohodak građana plaća samooporezivanjem, poreski organ na osnovu podataka iz službenih evidencija unosi podatke u poresku prijavu za godišnji porez na dohodak građana i postavlja je na portal Poreske uprave najkasnije do 1. aprila godine koja sledi godini za koju se utvrđuje godišnji porez na dohodak građana (član 92. stav 2. Zakona). Za 2023. godinu poreski organ poresku prijavu postavlja na portal ePorezi najkasnije do 1. aprila 2024. godine, poreskim obveznicima koji su u 2023. godini ostvarili dohodak koji je predmet oporezivanjagodišnjim porezom na dohodak građana, a koji umanjen za  plaćene poreze i doprinose prelazi neoporezivi iznos od 4.269.564 dinara.

Poreski obveznik je u obavezi da izvrši izmenu, odnosno dopunu te poreske prijave, u delu u kome nisu iskazani tačni i odgovarajući podaci i nakon toga podnese poresku prijavu u elektronskom obliku preko portala Poreske uprave.

U slučajevima u kojima Poreska uprava nije pripremila unapred popunjenu poresku prijavu (npr. ako je za ostvareni prihod podneta pojedinačna poreska prijava o obračunatim porezima i doprinosima na Obrascu PPP PD, u kojoj je kao identifikator fizičkog lica, obveznika godišnjeg poreza na dohodak građana, unet broj pasoša, ili ako do dana postavljanja poreske prijave zagodišnji porez na dohodak građana na portal Poreske uprave nije podneta odgovarajuća poreska prijava o ostvarenim prihodima fizičkog lica, te poreski organ ne raspolaže potrebnim podacima u datom momentu i dr.) i postavila je na portal Poreske uprave, s obzirom da su fizička lica obveznici godišnjeg poreza na dohodak građana, ona su u obavezi da sama popune i podnesu poresku prijavu za 2023. godinu u elektronskom obliku preko portala Poreske uprave, najkasnije do 15. maja 2024. godine.

Nerezidentni obveznik podnosi poresku prijavu preko poreskog punomoćnika određenog u skladu sa Zakonom o poreskom postupku i poreskoj administraciji („Službeni glasnik RS“, br. 80/02, 84/02 – ispravka, 23/03 – ispravka, 70/03, 55/04, 61/05, 85/05 – dr. zakon, 62/06 – dr. zakon, 61/07, 20/09, 72/09 – dr. zakon, 53/10, 101/11, 2/12 – ispravka, 93/12, 47/13, 108/13, 68/14, 105/14, 91/15 – autentično tumačenje, 112/15, 15/16, 108/16, 30/18, 95/18, 86/19, 144/20, 96/21 i 138/22).

Obveznik koji je ostvario prihode od autorskih i srodnih prava i prihode po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem i za koje se oporezivi prihod utvrđuje saglasno članu 55. stav 2. i članu 85. stav 5. tačka 2) Zakona, oporezivi prihod po tom osnovu iskazuje u Obrascu PP GPDG pod red. br. 3.4.1. Oporezivi prihodi. Pod red. br. 3.4.2.

Porez i doprinosi na teret primaoca prihoda, za obveznika koji je ostvario prihode od autorskih i srodnih prava i prihode po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem i za koje se oporezivi prihod utvrđuje saglasno članu 55. stav 2. i članu 85. stav 5. tačka 2) Zakona, iskazuje se podatak o visini plaćenih poreza i doprinosa na te prihode. U slučaju da su porez i doprinosi po osnovu prihoda od autorskih i srodnih prava i prihoda po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem i za koje se oporezivi prihod utvrđuje saglasno članu 55. stav 2. i članu 85. stav 5. tačka 2) Zakona, viši od oporezivog prihoda po tom osnovu, pod red. br. 3.4.2. iskazuje se iznos poreza i doprinosa do visine oporezivog prihoda po tom osnovu.

Poreski obveznici kojima je dohodak za oporezivanje godišnjim porezom na dohodak građana 0 dinara (polje 3.12 Obrasca PP GPDG) nemaju obavezu podnošenja poreske prijave.

Primer načina obračuna godišnjeg poreza za obveznika koji je ostvario prihod po osnovu zarade kod jednog poslodavca, ugovora o autorskom delu, od nepokretnosti i kome je izvršen povraćaj doprinosa za 2022. godinu:

Izvor: Izvod iz propisa preuzet je iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a.

Izvor: Mišljenje ministarstva objavljeno u Biltenu Ministartsva finansija, br. 3., mart 2024.