Lišenje slobode u lošim uslovima

Evropski sud za ljudska prava (u daljem tekstu: ESLJP) u jednoj od svojih novijih presuda ponovio je stav zauzet u nekim ranijim presudama u vezi sa lošim uslovima u kojima se nalaze lica lišena slobode.

Konkretno radi se o presudi po predstavci broj 73024/16 – Jungić protiv Hrvatske od 2. februara 2023. godine (Objavljena na HUDOC – baza sudske prakse ESLJP – 2. marta 2023. godine).

ESLJP je utvrdio da je u konkretnom slučaju postojala povreda člana 3. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljem tekstu: EKLJP).

Članom 3. EKLJP, koji garantuje zabranu mučenja, propisano je sledeće:

“Niko ne sme biti podvrgnut mučenju, ili nečovečnom ili ponižavajućem postupanju ili kažnjavanju.”

U ovoj presudi ESLJP, utvrđujući da li postoji povreda člana 3. EKLJP, navodi sledeće:

“Sud primećuje da je podnosilac predstavke bio lišen slobode u lošim uslovima. Podaci o lišenju slobode podnosioca navedeni su u priloženoj tabeli. Sud upućuje na načela utvrđena u njegovoj sudskoj praksi u vezi s neodgovarajućim uslovima u kojima su osobe lišene slobode (vidi, na primer, Muršić protiv Hrvatske [VV], br. 7334/13, stavci 96. – 101., ECHR 2016). Posebno ponavlja da izraziti nedostatak ličnog prostora u zatvorskoj ćeliji ima veliku težinu kao činilac koji je potrebno uzeti u obzir u svrhu utvrđivanja jesu li opisani uslovi u kojima je boravila osoba lišena slobode „ponižavajući” sa stajališta člana 3. i mogu li ukazivati na povredu i kada se razmatraju zasebno i u vezi s drugim nedostacima (vidi gore navedeni predmet Muršić, stavci 122. – 141., i Ananyev i drugi protiv Rusije, br. 42525/07 i 60800/08, stavci 149. – 159., 10. januara 2012.).

U vodećim predmetima Muršić, gore naveden, stavci 69. – 73. i 91. – 173., i Ulemek protiv Hrvatske, br. 21613/16, stavci 71. – 120. i 126. – 146., 31. oktobra 2019., Sud je već utvrdio povredu u pogledu pitanja sličnih onima u ovom predmetu.

Nakon ispitivanja svih materijala koji su mu dostavljeni Sud ne nalazi nikakvu činjenicu ili tvrdnju koja bi ga mogla uveriti da donese drukčiji zaključak o dopuštenosti i osnovanosti tih prigovora.

Imajući u vidu svoju sudsku praksu o ovoj problematici, Sud smatra da su u ovom predmetu uslovi u kojima je podnosilac boravio dok je bio lišen slobode bili neodgovarajući.

Ovaj prigovor je stoga dopušten i ukazuje na postojanje povrede člana 3. Konvencije.”

Zaključak koji se može izvesti, odnosno stav koji zauzima ESLJP jeste da na lišenje slobode u lošim uslovima ukazuju nedostaci vezani za:

– sanitarni čvor,

– pristup tuševima,

– pristup toploj vodi,

– prenatrpanost (prenaseljenost),

– privatnost u toaletu,

– toaletni pribor,

– telesne vežbe na svežem vazduhu,

– nedovoljan broj mesta za spavanje,

– svež vazduh,

– prirodno svetlo,

– stalnu električna rasvetu,

– posteljinu,

– pristup slobodnim ili obrazovnim aktivnostima i sl.

Dakle, sve navedeno (pri tom su u ovoj presudi, odnosno u tabeli objavljenoj kao prilog uz ovu presudu navedeni i drugi nedostaci – ovde smo izdvojili samo najkarakterističnije) mora ispunjavati odgovarajući standard kako bi uslovi lišenja slobode bili u skladu sa stavovima ESLJP, odnosno garancijom iz člana 3. EKLJP.

Izvor: Izvod iz propisa i sudske prakse je preuzet iz programa „Propis Soft“ – Redakcija Profi Sistem Com.