U „Sl. glasniku RS“, br. 24/2018 od 26. marta 2018. god. objavljen je Zakon o jedinstvenom matičnom broju građana koji se primenjuje od 3. aprila 2018. god.
Jedinstveni matični broj građana jeste individualna i neponovljiva oznaka identifikacionih podataka o građaninu.
Matični broj određuje se državljaninu Republike Srbije, prema mestu upisa u matičnu knjigu rođenih na teritoriji Republike Srbije. Matični broj određuje ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove.
Državljaninu Republike Srbije koji je upisan u matičnu knjigu rođenih u diplomatskom ili konzularnom predstavništvu Republike Srbije u inostranstvu, matični broj određuje se prema mestu upisa, u skladu sa ovim zakonom.
Matični broj se sastoji od 13 cifara koje potiču iz šest grupa podataka, i to:
I grupa – dan rođenja (dve cifre);
II grupa – mesec rođenja (dve cifre);
III grupa – godina rođenja (tri cifre);
IV grupa – broj registracionog područja (dve cifre);
V grupa – kombinacija pola i rednog broja za lica rođena istog datuma (tri cifre), muškarci 000–499, žene 500–999;
VI grupa – kontrolni broj (jedna cifra).
Broj registracionog područja određen je po jedinicama lokalne samouprave.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 71 obuhvata Beograd.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 72 obuhvata: Aranđelovac, Batočina, Despotovac, Jagodina, Knić, Kragujevac, Lapovo, Paraćin, Rača, Rekovac, Svilajnac, Topola i Ćuprija.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 73 obuhvata: Aleksinac, Babušnica, Bela Palanka, Blace, Dimitrovgrad, Doljevac, Gadžin Han, Kuršumlija, Merošina, Niš, Niška Banja, Pirot, Prokuplje, Ražanj, Svrljig i Žitorađa.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 74 obuhvata: Bojnik, Bosilegrad, Bujanovac, Crna Trava, Lebane, Leskovac, Medveđa, Preševo, Surdulica, Trgovište, Vladičin Han, Vlasotince i Vranje.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 75 obuhvata: Boljevac, Bor, Kladovo, Knjaževac, Majdanpek, Negotin, Soko Banja i Zaječar.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 76 obuhvata: Golubac, Kučevo, Malo Crniće, Petrovac na Mlavi, Požarevac, Smederevo, Smederevska Palanka, Velika Plana, Veliko Gradište, Žabari i Žagubica.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 77 obuhvata: Bogatić, Koceljeva, Krupanj, Lajkovac, Loznica, Ljig, Ljubovija, Mali Zvornik, Mionica, Osečina, Ub, Valjevo, Vladimirci i Šabac.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 78 obuhvata: Aleksandrovac, Brus, Gornji Milanovac, Kraljevo, Kruševac, Lučani, Novi Pazar, Raška, Sjenica, Trstenik, Tutin, Varvarin, Vrnjačka Banja, Ćićevac i Čačak.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 79 obuhvata: Arilje, Bajina Bašta, Ivanjica, Kosjerić, Nova Varoš, Požega, Priboj, Prijepolje, Užice i Čajetina.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 80 obuhvata: Bač, Bačka Palanka, Bački Petrovac, Beočin, Novi Sad, Sremski Karlovci, Temerin, Titel i Žabalj.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 81 obuhvata: Apatin, Odžaci i Sombor.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 82 obuhvata: Ada, Bačka Topola, Kanjiža, Kula, Mali Iđoš, Senta i Subotica.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 83 obuhvata: Bečej, Srbobran i Vrbas.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 84 obuhvata: Kikinda, Nova Crnja, Novi Kneževac i Čoka.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 85 obuhvata: Novi Bečej, Sečanj, Zrenjanin i Žitište.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 86 obuhvata: Alibunar, Kovačica, Kovin, Opovo i Pančevo.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 87 obuhvata: Bela Crkva, Plandište i Vršac.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 88 obuhvata: Inđija, Irig, Pećinci, Ruma i Stara Pazova.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 89 obuhvata: Sremska Mitrovica i Šid.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 91 obuhvata: Glogovac, Kosovo Polje, Lipljan, Novo Brdo, Obilić, Podujevo i Priština.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 92 obuhvata: Kosovska Mitrovica, Leposavić, Srbica, Vučitrn, Zubin Potok i Zvečan.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 93 obuhvata: Dečani, Istok, Klina i Peć.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 94 obuhvata: Đakovica.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 95 obuhvata: Dragaš, Gora, Mališevo, Opolje, Orahovac, Prizren i Suva Reka.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 96 obuhvata: Kačanik, Uroševac, Štimlje i Štrpce.
Registraciono područje s dodeljenim brojem 97 obuhvata: Gnjilane, Kosovska Kamenica i Vitina.
Državljaninu Republike Srbije koji je upisan u matičnu knjigu rođenih u diplomatskom ili konzularnom predstavništvu Republike Srbije u inostranstvu za broj registracionog područja određuje se broj 70.
Matični broj određuje se elektronski, unosi se u elektronsku evidenciju i predstavlja osnovni, matematičkim metodom izračunati numerički standard.
Deo matičnog broja koji se odnosi na podatke o danu rođenja (I grupa), mesecu rođenja (II grupa), godini rođenja (III grupa) i polu (V grupa) određuje nadležni organ na osnovu podataka iz matične knjige rođenih.
Deo matičnog broja koji se odnosi na registraciono područje (IV grupa) određuje se u skladu sa članom 5. ovog zakona.
Deo matičnog broja koji se odnosi na podatke o kontrolnom broju (VI grupa) nadležni organ određuje automatski, primenom jedinstvenog matematičkog postupka po modulu 11 u informacionom sistemu nadležnog organa.
Matični broj ne može se odrediti umrlom licu.
Nadležni organ koji vodi matičnu knjigu rođenih dužan je da najkasnije u roku od 15 dana po upisu građanina u matičnu knjigu rođenih dostavi nadležnom organu radi određivanja matičnog broja izvod iz matične knjige rođenih s podacima o licu kome se određuje matični broj.
Nadležni organ je dužan da najkasnije u roku od 15 dana od dana određivanja matičnog broja obavesti o tome organ uprave koji vodi matičnu knjigu rođenih.
Nadležni organ uprave koji vodi matičnu knjigu rođenih dužan je da najkasnije u roku od 15 dana, podatak o određenom matičnom broju upiše u matičnu knjigu rođenih, kao i da o upisu matičnog broja u matičnu knjigu rođenih, u elektronskom obliku, obavesti organ koji je odredio matični broj.
Nadležni organ koji vodi matičnu knjigu umrlih dužan je da podatak o činjenici smrti dostavi nadležnom organu najkasnije u roku od 15 dana od dana upisa činjenice smrti.
Nadležni organ pasivizira matični broj umrlog lica.
Ako se podaci o građaninu iz I, II, III i V grupe matičnog broja promene u postupku predviđenom zakonom, nadležni organ uprave u čijoj je evidenciji izvršena promena dužan je da nadležnom organu najkasnije u roku od 15 dana od nastale promene dostavi jedan primerak izvoda iz matične knjige rođenih u koji su unete promene i u kome je konstatovano da je promena izvršena.
Na osnovu izvoda iz matične knjige rođenih u kome su izvršene promene podataka, nadležni organ rešenjem pasivizira ranije određen matični broj i određuje novi matični broj.
Usvojenom detetu, na zahtev roditelja, može se pasivizirati ranije određen matični broj i odrediti novi matični broj i ako nisu promenjeni podaci o detetu na osnovu kojih se određuje matični broj u skladu sa ovim zakonom.
Nakon što je određen novi matični broj, ranije određen matični broj se pasivizira, odnosno u evidenciji o matičnim brojevima se evidentira kao zamenjen novim i ne može se koristiti u pravnom prometu.
Ako se usvojenje poništi, detetu se u elektronskoj evidenciji aktivira prethodni matični broj i pasivizira matični broj koji mu je određen nakon usvojenja.
Pogrešno određen matični broj se pasivizira rešenjem i određuje se novi.
Rešenje o pasiviziranju pogrešno određenog matičnog broja i određivanju novog donosi nadležni organ po mestu prebivališta, odnosno nadležni organ koji ga je odredio ako lice nema prijavljeno prebivalište i o tome obaveštava nadležni organ koji vodi matičnu knjigu rođenih, kao i nadležni organ koji je dao inicijativu za pokretanje postupka.
Rešenje o pasivizaciji pogrešno određenog matičnog broja dostavlja se građaninu kome je pasiviziran pogrešno određen matični broj.
Kada je nadležni organ u Republici Srbiji odredio dva ili više matičnih brojeva, pasiviziraju se kasnije određeni matični brojevi, osim ako je kasnije određen matični broj upisan u javne isprave.
Pasivizirani matični broj ne može se odrediti drugom građaninu.
Pasivizirani matični broj se u evidenciji o matičnim brojevima evidentira kao zamenjen novim i ne može se koristiti u pravnom prometu.
Nadležni organ vodi jedinstvenu evidenciju o matičnim brojevima u elektronskom obliku.
Na obradu podataka o ličnosti i evidencije koje vodi nadležni organ, kao i na sadržinu tih evidencija, ažuriranje i brisanje, rokove čuvanja i mere zaštite podataka primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuju evidencije i obrada podataka u oblasti unutrašnjih poslova.
Matični broj upisan u evidenciju o matičnim brojevima upisuje se u javne isprave i druge evidencije.
Matični broj građana služi za vođenje evidencije podataka o ličnosti i povezivanje s drugim evidencijama državnih organa i korisnika koji imaju zakonski osnov za korišćenje matičnog broja.
Matični brojevi određeni na osnovu propisa koji su važili pre stupanja na snagu ovog zakona, a koji se nalaze u evidencijama nadležnog organa, važe i nakon stupanja na snagu ovog zakona.
Državljaninu Republike Srbije kome nije određen matični broj na osnovu propisa koji su važili pre stupanja na snagu ovog zakona nadležni organ određuje matični broj u skladu sa članom 3. ovog zakona.
Ako je u matičnu knjigu rođenih upisan matični broj određen u nekoj od bivših republika SFRJ, a nadležni organ u Republici Srbiji je već odredio novi matični broj, nadležni organ uprave koji vodi matičnu knjigu dužan je da upiše matični broj koji je odredio nadležni organ u Republici Srbiji.
Ako je građaninu matični broj određen u nekoj od bivših republika SFRJ, a nadležni organ u Republici Srbiji mu nije odredio matični broj, nadležni organ koji vodi matičnu knjigu dužan je da upiše matični broj koji mu je odredio nadležni organ u nekoj od bivših republika SFRJ.
Ako više građana poseduje isti matični broj, taj matični broj se pasivizira svim građanima kojima je određen.
Građanin kome je pasiviziran matični broj ne može pasivizirani matični broj koristiti u pravnom prometu.
Način određivanja i pasiviziranja matičnog broja, kao i način vođenja evidencije o matičnom broju i obrascu za vođenje te evidencije donosi ministar unutrašnjih poslova u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Danom stupanja na snagu ovog zakona, odnosno 3. aprila 2018. god. prestaju da važe:
1) Zakon o uvođenju jedinstvenog matičnog broja građana („Službeni list SFRJ”, broj 58/76 i „Službeni list SCG”, broj 1/03 – Ustavna povelja);
2) Zakon o jedinstvenom matičnom broju građana („Službeni glasnik SRS”, br. 53/78, 5/83, 24/85 – dr. zakon i 6/89 – dr. zakon i „Službeni glasnik RS”, br. 53/93 – dr. zakon, 67/93 – dr. zakon, 48/94 – dr. zakon i 101/05 – dr. zakon).
U obrazloženju predloga Zakona navodi se da Ustavni zakon za sprovođenje Ustava Republike Srbije, u članu 15. određuje opšti rok za usklađivanje svih republičkih pozitivnih propisa sa novim Ustavom Republike Srbije – 31. decembar 2008. godine.
Sledstveno navedenom, Ministarstvo unutrašnjih poslova je u obavezi da pripremi Predlog zakona o jedinstvenom matičnom broju građana, obzirom da je važeći Zakon o jedinstvenom matičnom broju građana („Službeni glasnik SRS”, br. 53/78, 5/83 i „Službeni glasnik RS”, br. 53/93 – dr. zakon, 67/93 – dr. zakon, 48/94 – dr. zakon i 101/05 – dr. zakon) donet još u vreme postojanja SFRJ.
Očekuje se da će se primenom novih zakonskih rešenja u ovoj oblasti postići značajno ažuriranje baza ličnih podataka o građanima, odnosno da će se u većoj meri izjednačiti podaci zavedeni u bazama sa stvarnim stanjem.
Takođe, Strategija reforme javne uprave u Republici Srbiji, između ostalog, predviđa i modernizaciju državne uprave kroz razvoj elektronskih servisa koji će građanima omogućiti da na brži i jednostavniji način ostvaruju prava kako na lična dokumenta, tako i na korpus drugih prava garantovanih Ustavom i zakonima, pri čemu je jedan od osnova razmene podataka jedinstveni matični broj građana, koji je jedinstvena i neponovljiva oznaka svakog građanina.
Na ovaj način povećava se efikasnost rada državne uprave, a u okviru Sporazuma o stabilizaciji i priduživanju između EU i Republike Srbije, kojim se naglašava cilj – obezbeđivanje razvoja efikasne i odgovorne javne uprave u Republici Srbiji.
Osim navedenog, upotrebom tehnoloških mogućnosti štite se lični podaci građana, povećava pravna sigurnost građana prilikom podnošenja zahteva i ostvarivanja prava, kao i sprečava mogućnost zloupotreba.
Istovremeno, Strategija razvoja e-Uprave će uvesti tehnološke mogućnosti radi ostvarivanja prava građana pojednostavljivanjem upravnih procedura i uvođenjem elektronskih servisa, odnosno servisa kojima će se povećati efikasnost javne uprave, a u cilju zadovoljenja korisnika, odnosno građana, pri čemu je jedan od osnova razmene podataka, takođe, jedinstveni matični broj građana.
Osim toga, ovaj zakon je povezan i sa realizacijom projekta „Bebo, dobrodošla na svet”, koji, između ostalog, ima za cilj da olakša administrativnu proceduru budućim roditeljima prilikom prijavljivanja novorođenog deteta u zvaničnu evidenciju.
Izvor: Izvod iz zakona preuzet iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a
Izvor: Izvod iz obrazloženja Predloga zakona preuzet sa sajta Narodne skupštine R. Srbije (www.parlament.gov.rs)