Zamena neplaćene novčane kazne u prekršajnom postupku regulisana je u čl.41. Zakona o prekršajima.
Navedenom odredbom propisano je:
“Novčanu kaznu koju kažnjeno fizičko lice, preduzetnik ili odgovorno lice u pravnom licu ne plati (u celini ili delimično), sud može zameniti kaznom zatvora tako što se za svakih započetih 1.000 dinara određuje jedan dan zatvora, s tim što kazna zatvora ne može trajati kraće od jednog dana ni duže od šezdeset dana”.
Dakle, zakon tačno ne određuje kada se novčana kazna može zameniti kaznom zatvora. U odluci kojom je neko lice prekršajno kažnjeno, pored izricanja novčane kazne, određuje se rok u kojoj novčana kazna treba da se isplati. Istekom tog roka sud može da novčanu kaznu zameni kaznom zatvora, što opet kao mogućnost je propisano i tom samom prekršajnom odlukom.
Zakon propisuje kao mogućnost ovu konverzije novčane u kaznu zatvora, dakle, to nije obavezno.
“Ako je pored novčane kazne kažnjenom licu bila izrečena i kazna zatvora, zatvor kojim se zamenjuje neplaćena novčana kazna i izrečena kazna zatvora ne mogu trajati duže od devedeset dana”.
Ovom odredbom Zakon određuje maksimalno trajanje kazne zatvora u slučaju da je kažnjenom licu, pored novčane kazne izrečena i kazna zatvora. Dakle, zbir tih kazni zatvora ne može biti duži od devedeset dana.
“Ako sud oceni opravdanim, s obzirom na težinu prekršaja, visinu neplaćene novčane kazne i imovinske mogućnosti osuđenog sud može, umesto kazne zatvora, odrediti da se neplaćena novčana kazna zameni radom u javnom interesu, s tim što osam sati rada zamenjuje jedan dan zatvora, odnosno 1.000 dinara novčane kazne, a rad ne može da traje duže od 360 sati”.
Ovo je druga mogućnost izvršenja izrečene prekršajne sankcije, u slučaju neplaćanja novčane kazne. To je upravo njena zamena radom u javnom interesu, naravno, ukoliko je to opravdano s obzirom na težinu prekršaja, visinu neplaćene novčane kazne i imovinske mogućnosti osuđenog.
“Deo neplaćene novčane kazne koji nije mogao biti zamenjen kaznom zatvora ili radom u javnom interesu, naplaćuje se prinudnim putem”.
“Ako posle odluke suda o zameni neplaćene novčane kazne kažnjeno fizičko lice isplati novčanu kaznu, kazna zatvora ili rad u javnom interesu neće se izvršiti. Ako je izvršenje kazne započeto, a kažnjeno lice isplati ostatak izrečene novčane kazne, obustaviće se izvršenje kazne zatvora i rada u javnom interesu”.
Plaćanje novčane kazne uvek prekida izvršenje kazne zatvora ili rada u javnom interesu, pre ili u toku njihovog izvršenja.
“Zamena neplaćene novčane kazne kaznom zatvora ne može se odrediti za novčane kazne izrečene prema maloletnicima i pravnim licima”.
“Neplaćena novčana kazna izrečena prema maloletniku prinudno će se naplatiti na imovini maloletnika, njegovog roditelja ili drugog lica zaduženog da se o njemu stara”.
Zakon ne dozvoljava zamenu neplaćene novčane kazne kaznom zatvora ukoliko je ona izrečena prema maloletniku, a logično i prema pravnom licu, jer isto ne može da ide u zatvor.
Na kraju, Zakon propisije da:“Na zamenu neplaćene novčane kazne shodno se primenjuju odredbe zakona koji propisuje izvršenje krivičnih sankcija”.
Treba istaći da građani Srbije i privredna društva mogu od skoro na interenetu da provere da li se nalaze u Registru neplaćenih novčanih kazni i drugih novčanih iznosa,
Postoji portal registra neplaćenih kazni na adresi https://rnk.sipres.sud.rs.
Registar novčanih kazni je centralizovana elektronska baza u kojoj se čuvaju sve neplaćene novčane kazne, troškovi postupka i drugi novčani iznosi koji su izrečeni pravnosnažnom i izvršnom odlukom prekršajnog suda ili putem konačnog i izvršnog prekršajnog naloga.
Svi prekršajni sudovi su umreženi, a sistem je povezan i sa ostalim organima – Upravom za trezor, Upravom saobraćajne policije i Centralnim registrom obaveznog socijalnog osiguranja.
Ako kažnjena osoba delimično ili potpuno plati dugovani iznos ili se izrečena novčana kazna potpuno ili delimično zameni izvršenom kaznom zatvora ili radom u javnom interesu, nadležan sud je u skladu sa Zakonom o prekršajima obavezan da odmah izvrši brisanje podataka, odnosno upiše odgovarajuću promenu u registru.
Zakon o prekršajima nalaže da ako neko ima neplaćene kazne za određene prekršaje, neće biti u mogućnosti da dobije ili obnovi neka dokumenta, kao što su na primer vozačka ili saobraćajna dozvola.
Izvor: Redakcija “Profi Sistema”.