Prikaz Zakona o Centralnom registru stanovništva

U „Sl. glasniku RS“, br. 17/2019 od 14. marta 2019 objavljen je, između ostalog, Zakon o Centralnom registru stanovništva (u daljem tekstu: Zakon) kojim se uređuje uspostavljanje i vođenje, sadržina, način korišćenja, kao i druga pitanja od značaja za uspostavljanje i vođenje Centralnog registra stanovništva Republike Srbije, a koji se primenjuje od 1. septembra 2020. god.

Izrazi koji se koriste u ovom Zakonu imaju sledeće značenje:

1) Centralni registar stanovništva Republike Srbije je jedinstvena, elektronski vođena baza podataka o stanovništvu Republike Srbije (u daljem tekstu: Centralni registar);

2) stanovništvo Republike Srbije u smislu ovog zakona čine državljani Republike Srbije, kao i lica koja nisu državljani Republike Srbije, a ostvaruju određena prava, odnosno imaju određene obaveze u smislu posebnih propisa i o kojima se čuvaju podaci u Centralnom registru u rokovima propisanim ovim zakonom;

3) izvorna službena evidencija u smislu ovog zakona, jeste evidencija o podacima koju saglasno zakonu vode državni organi, organi i organizacije autonomne pokrajine i lokalne samouprave ili imaoci javnih ovlašćenja, iz koje se određeni podaci preuzimaju u Centralni registar, u skladu sa zakonom;

4) izvorni organ je državni organ, organ i organizacija autonomne pokrajine i lokalne samouprave ili imalac javnog ovlašćenja koji vodi izvornu evidenciju iz koje se podaci preuzimaju u Centralni registar, u skladu sa zakonom;

5) prijemni organ je organ koji preuzima podatke iz Centralnog registra radi vršenja poslova iz svoje nadležnosti, u skladu sa zakonom;

6) razmena podataka je proces u kome se podaci prenose između izvorne službene evidencije i Centralnog registra, kao i proces u kome se podaci iz Centralnog registra koriste u skladu sa zakonom;

7) mreža za razmenu podataka je tehnički sistem za elektronsku razmenu podataka na servisnoj magistrali putem jedinstvene informaciono-komunikacione mreže elektronske uprave, u i iz Centralnog registra;

8) administrator prijemnog organa (u daljem tekstu: administrator), odnosno zamenik administratora (u daljem tekstu: zamenik) je lice koje je ispred prijemnog organa ovlašćeno za saradnju prijemnog organa sa ministarstvom nadležnim za poslove uprave (u daljem tekstu: Ministarstvo) i službom Vlade koja je nadležna za projektovanje, usklađivanje, razvoj i funkcionisanje sistema elektronske uprave (u daljem tekstu: Služba Vlade), kao i da prati rad ovlašćenih lica u prijemnom organu i

9) ovlašćena lica su lica u prijemnom organu koja su ovlašćena za pristupanje i neposredno preuzimanje podataka iz Centralnog registra.

Kao cilj uspostavljanja Centralnog registra u čl. 3. Zakona je navedeno  postojanje jedinstvene, centralizovane i pouzdane državne baze podataka koja sadrži tačne i ažurne podatke o stanovništvu Republike Srbije u elektronskom obliku propisane ovim zakonom i koja omogućava svim državnim organima i organizacijama, organima i organizacijama autonomne pokrajine i lokalne samouprave, ustanovama, javnim preduzećima, posebnim organima preko kojih se ostvaruje regulatorna funkcija i pravnim i fizičkim licima kojima su poverena javna ovlašćenja da poslove iz svoje nadležnosti obavljaju na pouzdan, ekonomičan i efikasan način, zasnovan na centralizovano obrađenim, tačnim, ažurnim i pouzdanim podacima dobijenim sa jednog mesta – iz Centralnog registra, kao i da se na osnovu podataka iz Centralnog registra obezbede pouzdani podaci u bazama podataka koje organi vode na osnovu drugih propisa.

Kao svrha obrade podataka u Centralnom registru, u čl. 4. Zakona navodi se:

─ efikasno vođenje upravnih i drugih postupaka organa;

─ efikasno upravljanje evidencijama u elektronskom obliku u kojima se, između ostalog, vode i podaci o stanovništvu Republike Srbije;

─ praćenje stanja, pripreme izveštaja i analize podataka potrebnih za obavljanje poslova iz delokruga izvornog ili prijemnog organa.

Kada je u pitanju sadržina Centralnog registra, članom 5 Zakona je definisano da se u njemu obrađuju podaci o stanovništvu Republike Srbije i to za:

1) državljane Republike Srbije sa prebivalištem u Republici Srbiji;

2) državljane Republike Srbije bez prijavljenog prebivališta na teritoriji Republike Srbije;

3) izbeglice u skladu sa Zakonom o izbeglicama i posebnim propisima kojim se reguliše položaj izbeglica;

4) strance sa odobrenim privremenim boravkom ili odobrenim stalnim nastanjenjem u Republici Srbiji;

5) tražioce azila, strance kojima je odobreno utočište ili supsidijarna zaštita i privremena zaštita u skladu sa zakonom i

6) strance koji nemaju dozvolu za stalno nastanjenje ili privremeni boravak u Republici Srbiji, a imaju stečenu imovinu ili prava i obaveze po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja ili svojstvo poreskog obveznika.

Nadležnost za uspostavljanje i vođenje Centralnog registra je propisana čl. 6. Zakona i data ministarstvu uz tehničku podršku Službe Vlade. Stavom 2 navedenog člana propisano je da će bliži način preuzimanja, razmene podataka, pristupa i zaštite podataka sadržanih u Centralnom registru, kao i druga tehnička pitanja od značaja za vođenje Centralnog registra bliže urediti Vlada.

Kada je u pitanju nadležnost za uspostavljanje i vođenje registra, u obrazloženju Predloga Zakona dato je opsežno obrazloženje kako se analizom drugih evropskih zakonodavstava a imajući u vidu organizaciju kod nas došlo do ministartsva za državnu upravu i lokalnu samoupravu.

Navodi se da uporednopravna praksa evropskih zemalja ukazuje na činjenicu da postoje različiti modaliteti u vođenju elektronskih baza podataka o stanovništvu, koji zavise od administrativne organizacije država, državnog uređenja, pravne tradicije i drugih aspekata pojedinih državnih sistema.

Kada su u pitanju centralizovani registri, među evropskim državama postoji nekoliko rešenja u pogledu organa nadležanog za vođenje registra stanovništva, ali je lako uočiti da među njima preovlađuju države u kojima je ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove nadležno za vođenje ovih registara, uz nekoliko izuzetaka, poput Islanda (Nacionalni statistički institut) ili Bugarske (Ministarstvo za regionalni razvoj i javne radove).

Pažljivijim uvidom u prirodu i način funkcionisanja ministarstava u okviru delokruga propisanih zakonom kojim se utvrđuju njihove nadležnosti, može se uočiti da Centralni registar stanovništva ni organski ni organizaciono ne predstavlja deo nadležnosti ministarstva unutrašnjih poslova, već organa državne uprave koje su zaduženi za poslove uprave.

To se uočava i kroz pažljiviju analizu organizacione strukture i nadležnosti ministarstava unutrašnjih poslova država koje su upravo ovom ministarstvu u nadležnost poverile vođenje centralnog registra stanovništva. Tako na primer, ministarstvo nadležno za vođenje centralnog registra stanovništva u Poljskoj je Ministarstvo unutrašnjih poslova i administracije, dok je nadležnost nad vođenjem Centralnog registra povereno Ministarstvu unutrašnjih poslova i javne administracije u Sloveniji. Kao što se može videti, ovo su ministarstva koja pored unutrašnjih poslova u svojoj ingerenciji imaju i administrativne poslove baš iz domena Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave u Republici Srbiji. I u ostalim državama iz bližeg i šireg okruženja, vođenje centralnog registra stanovništva se uključuje u nadležnost ministarstva unutrašnjih poslova najčešće kada nema odvojenog ministarstva za administraciju (upravu), a u svakom slučaju se poverava unutrašnjoj i relativno samostalnoj organizacionoj jedinici u okviru matičnog ministarstva – telu ili odseku koje ima jasnu administrativnu funkciju. Iz navedenih razloga, kao i Zakonom o ministarstvima utvrđenog delokruga, vođenje Centralnog registra stanovništva je i stavljeno u nadležnost ministarstva nadležnog za poslove uprave. Upravo zato, ovim članom predviđeno je da Centralni registar uspostavlja i vodi ministarstvo nadležno za poslove uprave, uz tehničku podršku službe Vlade koja je nadležna za projektovanje, usklađivanje, razvoj i funkcionisanje sistema elektronske uprave.

Zaključuje se da je na liniji gore-navednog zaključka uporedne, empirijske i teorijske analize jeste i odluka Koordinacionog tela za uspostavljanje i razvoj Centralnog registra stanovništva Republike Srbije osnovanog Odlukom Vlade broj: 02-2328/2017 od 17. marta 2017. godine. Koordinaciono telo donelo je stratešku odluku da Centralni registar vodi Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave, uz obezbeđenje hardverske infrastrukuture i odgovarajućih licenci, održavanje i podršku informacionog dela sistema (u smislu održavanje sistema, softverskih poboljšanja, administativne podrške i analitike – u smislu kreiranja izveštaja, analize podataka i kreiranja alata za omogućavanje automatizacije tih zadataka) od strane Kancelarija za informacione tehnologije i elektronsku upravu Vlade Republike Srbije.

Članom 7. Zakona bliže je uređena nadležnost ministarstva.

Ministar nadležan za poslove uprave rešenjem utvrđuje listu prijemnih organa koji imaju pravo neposrednog preuzimanja podataka iz Centralnog registra, u postupku propisanom ovim zakonom.

U cilju tačnosti i ažurnosti podataka u Centralnom registru ministarstvo preduzima mere radi njihove usklađenosti sa izvornim evidencijama.

Lice koje uoči da su podaci koji se o njemu vode u Centralnom registru netačni, može podneti Ministarstvu zahtev za njihovu ispravku. Takođe, prijemni organ koji u vršenju poslova iz svoje nadležnosti uoči neslaganje sa podacima u Centralnom registru dužan je da bez odlaganja o tome obavesti ministarstvo.

Zahtev lica i obaveštenje prijemnog organa, koji se odnose na uočenu netačnost podataka, Ministarstvo prosleđuje izvornom organu radi preduzimanja mera za proveru tačnosti podataka i eventualnog sprovođenja postupka za njihovu izmenu u skladu sa zakonom. O preduzetim merama izvorni organ dostavlja obaveštenje Ministarstvu, koje o tome obaveštava podnosioca zahteva, odnosno prijemni organ.

Ministarstvo obavlja i druge poslove u skladu sa ovim zakonom.

Kada je u pitanju nadležnost Službe Vlade članom 8. Zakona je propisano da ona obavlja poslove tehničke podrške u uspostavljanju i vođenju Centralnog registra, poslove koji se odnose na čuvanje, sprovođenje mera zaštite i obezbeđivanje sigurnosti i bezbednosti podataka u Centralnom registru, kao i druge poslove utvrđene zakonom.

Kada je u pitanju obrada podataka o ličnosti koji se vode u Centralnom registru, članom 9. Zakona je propisano da se ona vrši u skladu sa zakonom koji uređuje zaštitu podataka o ličnosti, da se takvi podaci koriste u svrhu određenu ovim zakonom a da je prijemni organ koji koristi podatke o ličnosti iz Centralnog registra, dužan da obezbedi zaštitu podatka o ličnosti.

Centralni registar vodi se na osnovu podataka iz izvornih službenih evidencija definisanih čl. 11. Zakona:

1) Evidencije o matičnim brojevima građana – jedinstveni matični broj građana;

2) Evidencije o državljanstvu – državljanstvo Republike Srbije;

3) Registra matičnih knjiga i to: lično ime; pol, datum, mesto, opština/grad rođenja, mesto i država ako je lice rođeno u inostranstvu; lično ime roditelja; podatak o nacionalnoj pripadnosti; datum, mesto, opština/grad zaključenja braka; mesto i država zaključenja braka, ako je zaključen u inostranstvu; lično ime supružnika; bračni status (neoženjen/neudata, u braku/razveden-a, udovac–udovica); datum, mesto, opština/grad smrti, mesto i država smrti ako je smrt nastupila u inostranstvu i životni status (u životu/preminuo);

4) Evidencije prebivališta, boravišta i privremenog boravka u inostranstvu – grad, opština, naseljeno mesto, ulica, kućni broj, sprat i broj stana kod adrese prebivališta i boravišta, odnosno država kod privremenog boravka u inostranstvu;

5) Evidencije o ličnim kartama – činjenica da li građanin poseduje važeću ličnu kartu, registarski broj i datum isteka roka na koji je lična karta izdata;

6) Evidencije o putnim ispravama – činjenica da li građanin poseduje važeću putnu ispravu, registarski broj i datum isteka roka važenja na koji je putna isprava izdata;

7) Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja – podatke iz jedinstvene prijave na obavezno socijalno osiguranje i to: osnov osiguranja, datum početka osiguranja, datum promene u osiguranju, datum prestanka osiguranja, zanimanje, vrsta i stepen stručne spreme, poreski identifikacioni broj obveznika doprinosa, jedinstveni broj koji dodeljuje Centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja za potrebe obaveznog socijalnog osiguranja obveznicima doprinosa i osiguranim licima, kao i njegovu vezu sa jedinstvenim matičnim brojem građanina;

8) Evidencije poreskih obveznika i to: imovinski status (poseduje/ne poseduje nepokretnost) i procenjena vrednost nepokretnosti;

9) Evidencije o strancima – strancima kojima je odobren privremeni boravak, strancima kojima je odobreno stalno nastanjenje, evidencije o izdatim ličnim kartama za strance, privremenim ličnim kartama za strance i strancima kojima su izdate putne isprave za strance i to:

(1) Opšti podaci: lično ime, ime roditelja, pol, datum, mesto i država rođenja, vrsta broj i rok važenja strane putne isprave, državljanstvo, evidencijski broj stranca, adresa stanovanja ili prebivalište stranca;

(2) Podaci o strancu sa odobrenim privremenim boravkom: osnov privremenog boravka, rok važenja odobrenog boravka, rok važenja lične karte za stranca;

(3) Podaci o strancu sa odobrenim stalnim nastanjenjem: broj i datum rešenja o odobrenom stalnom nastanjenju u Republici Srbiji, rok važenja lične karte za strance, datum i razlog prestanka stalnog nastanjenja u Republici Srbiji;

10) Evidencije o tražiocima azila, strancima kojima je odobreno utočište, strancima kojima je odobrena supsidijarna zaštita, strancima kojima je odobrena privremena zaštita, evidencije o izdatim ličnim kartama za tražioce azila, strancima kojima je odobren azil ili privremena zaštita, kao i evidencije o izdatim putnim ispravama za strance kojima je odobren azil i to:

(1) Opšti podaci: lično ime, ime roditelja, pol, datum, mesto i država rođenja, vrsta broj i rok važenja strane putne isprave, državljanstvo, evidencijski broj stranca, adresa stanovanja;

(2) Podaci o tražiocima azila: broj i rok važenja lične karte za tražioce azila, datum i broj podnetog zahteva za azil;

(3) Podaci o licima sa odobrenim utočištem: broj i datum rešenja o odobrenom utočištu, rok važenja lične karte za lice kome je odobreno utočište, broj, datum izdavanja i rok važenja putne isprave za lica kojima je odobreno utočište, datum prestanka prava na utočište;

(4) Podaci o licima sa odobrenom supsidijarnom zaštitom: broj i datum rešenja o odobrenoj supsidijarnoj zaštiti, rok važenja lične karte za lica kojima je odobrena supsidijarna zaštita, broj, datum izdavanja i rok važenja putne isprave za lica kojima je odobrena supsidijarna zaštita ako je izdata, datum prestanka prava na supsidijarnu zaštitu;

(5) Podaci o licima sa odobrenom privremenom zaštitom – broj i datum rešenja o odobrenoj privremenoj zaštiti, rok važenja lične karte za lice kome je odobrena privremena zaštita i datum prestanka privremene zaštite;

11) Evidencije o strancima koji nemaju dozvolu za stalno nastanjenje ili privremeni boravak u Republici Srbiji, a imaju stečenu imovinu ili prava i obaveze po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja ili svojstvo poreskog obveznika: evidencijski broj stranca; prezime i ime; datum rođenja; državljanstvo; podaci o imovini, pravu ili obavezi;

12) Evidencije o izbeglim licima iz bivših jugoslovenskih republika i to: lično ime; ime jednog roditelja; dan, mesec i godina rođenja; opština i republika rođenja; mesto i adresa sa koje je lice izbeglo; datum prijavljivanja u Republici Srbiji; mesto u kom lice boravi u Republici Srbiji i adresa stana i jedinstveni matični broj građana dodeljen pre sticanja izbegličkog statusa i

13) Adresnog registra i to: matični broj i naziv opštine; matični broj i naziv naseljenog mesta; matični broj ulice, naziv ulice i kućni broj.

Upis podataka vrši se na osnovu jedinstvenog matičnog broja građana ili evidencijskog broja stranca.

Organi koji vode izvorne službene evidencije dužni su da podatke iz svojih evidencija prenesu u Centralni registar, u skladu sa ovim zakonom.

Član 11. Zakona koji nosi naziv Podaci o stanovništvu upućuje na vezu između člana 5. koji određuje stanovništvo i člana 10. u kome su navedeni podaci koji se vode o stanovništvu, kao i usklađivanje podataka u Centralnom registru sa ažurnim podacima izvornih evidencija u skladu sa propisima kojima se uređuje elektronska uprava i zaštita podataka.

U čl. 12. Zakona se propisuje lista obaveznih tehničkih podataka koji će se nalaziti u Centralnom registru stanovništva, kojima se omogućuje efikasno, ažurno i zakonito uspostavljanje, vođenje i razmena podataka:

1) identifikacione oznake kojima se povezuju izvorne službene evidencije na osnovu kojih se upisuju i koriste podaci u Centralnom registru i to: jedinstveni matični broj građana, evidencijski broj stranca, jedinstveni broj koji dodeljuje Centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja za potrebe obaveznog socijalnog osiguranja obveznicima doprinosa i osiguranim licima, i poreski identifikacioni broj;

2) šifrarnike neophodne za vođenje podataka u Centralnom registru;

3) evidenciju ovlašćenih lica organa iz člana 3. ovog zakona, kao i evidenciju o administratorima prijemnih organa i njihovih zamenika koja sadrži: ime i prezime, jedinstveni matični broj građana, dodeljena prava, kao i evidenciju njihovih prava na dobijanje podataka iz Centralnog registra;

4) evidencije logova za pristup podacima i to: podatak o licu odnosno organu koje je pristupilo Centralnom registru, datum i vreme pristupa, skup podataka kojima se pristupalo i pravni osnov za pristup podacima;

5) druge evidencije koje služe za efikasnije upravljanje Centralnim registrom.

Članom 13. Zakona koji nosi naziv Unos podataka u Centralni registar ističe se posebno neophodnost kontinuiranog, konstantnog i brzog protoka informacija kao jedinog načina za ostvarivanje svrhe Centralnog registra. Naime,  izvorni organi su dužni da podatke, elektronskim putem prenose u Centralni registar, bez odlaganja nakon upisa u izvornu evidenciju.

Termin koji je korišćen za vremensku odredbu jeste „bez odlaganja“. Kako se navodi u obrazloženju Predloga Zakona alternativa ovoj odredbi bila je „automatski“, ali se od nje odustalo radi jasnije opredeljenosti ka efikasnosti i izvršenju unosa na najbrži mogući način, jer nije termin koji označava rok (protek vremena ili trenutak u vremenu) već način.

Ovom odredbom se upravo ispunjava svrha i namena Centralnog registra stanovništva koji uvek mora da ima tačne, precizne i ažurne podatke. Upravo ta ažurnost postiže se elektronskim putem na način da čim se neki podatak u izvornoj evidenciji izmeni da se bez odlaganja „preslika“ u Centralni registar.

Podatak u odnosu na čiju tačnost postoji sumnja, označava se statusom „podatak u proveri”. Kako se navodi u obrazloženju Predloga Zakona podatak označen kao „podatak u proveri“ predstavlja važan korak u obezbeđivanju tačnosti podataka. Naime, upravo zbog činjenice da su podaci pohranjeni u različitim bazama podataka, realno je očekivati da će barem u prvo vreme, čest slučaj biti da se neki podaci ne poklapaju u svim ili pojedinim segmentima, što je moguće i s obzirom na preuzete (očigledne) greške u pisanju ili računanju. Takođe, do potpune automatizacije i ispunjenja svih tehničkih uslova u svim izvornim evidencijama i njihovim sređivanjem, ljudski faktor će biti prisutan u velikoj meri, a samim tim i mogućnost nenamerne greške. Kako bi se zaštitili interesi pojedinaca, ali istovremeno pravna sigurnost ostala neokrnjena, ova odredba zakona predviđa status „podatak u proveri“, koji će izdavanje podatka odložiti za trenutak kada je njegova tačnost nesporna.

Članom 14. Zakona je regulisano preuzimanje podataka iz Centralnog registra. Naime, ministar rešenjem utvrđuje listu prijemnih organa, koji imaju pravo neposrednog preuzimanja podataka iz Centralnog registra, na osnovu zahteva koji prijemni organ podnosi Ministarstvu. Pre donošenja ovog rešenja ministarstvo pribavlja mišljenje Službe Vlade da prijemni organ ispunjava tehničke uslove za povezivanje sa Centralnim registrom.

Prijemni organi odnosno organi iz člana 3. zakona dužni su da u roku od 8 dana po prijemu obaveštenja da je Ministarstvu dostavljeno mišljenje Službe Vlade, dostave akte o administratoru, kao i njegovom zameniku. Obaveštenje sadrži i upozorenje da organ neće biti stavljen na listu, odnosno da mu neće biti omogućen pristup podacima iz Centralnog registra pre dostavljanja akta o određivanju administratora i njegovog zamenika.

Rešenje ministra objavljuje se na internet stranici Ministarstva i na Portalu eUprave.

O svakoj promeni administratora, odnosno njegovog zamenika prijemni organi dužni su da bez odlaganja obaveste Ministarstvo radi ažuriranja liste administratora, odnosno zamenika, koju vodi Ministarstvo.

Prijemni organ dužan je da vodi evidenciju ovlašćenih lica koja imaju pravo neposrednog preuzimanja podataka iz Centralnog registra.

Član 15. Zakona reguliše uvid u podatke Centralnog registra. Pravo na uvid i prava na osnovu ostvarenog uvida u podatke Centralnog registra ima fizičko lice na koje se podaci odnose, u skladu sa zakonom koji uređuje zaštitu podataka o ličnosti.

Pravo na uvid u podatke Centralnog registra ima ovlašćeno lice prilikom vršenja poslova u skladu sa zakonom.

Po zahtevu lica koje u skladu sa zakonom obavlja statističke i naučnoistraživačke poslove, odnosno delatnosti, u okviru Centralnog registra obrazuje se posebna baza, sa anonimizovanim podacima. Podaci se anonimizuju u skladu sa zakonom koji uređuje zaštitu podataka o ličnosti.

Kada je u pitanju čuvanje podataka u Centralnom registru, članom 16. Zakona je propisano da se u Centralnom registru čuvaju podaci:

─ 10 godina, i to: o licima koja su umrla od dana smrti; licima čiji su podaci poništeni od dana poništenja; licima koja su se trajno iselila iz Republike Srbije od dana odjave prebivališta i strancima na odobrenom privremenom boravku od trenutka obrade poslednjeg podatka;

─ pet godina od dana obrade poslednjeg podataka o tražiocima azila, izuzev podataka koji se odnose na stranca kome je odobren azil (utočište i supsidijarna zaštita) ili privremena zaštita u Republici Srbiji, koji se čuvaju trajno, u skladu sa Zakonom o evidencijama i obradi podataka u oblasti unutrašnjih poslova.

Integritet, zaštitu i čuvanje podataka koji se vode u Centralnom registru Služba Vlade obezbeđuje u skladu sa zakonima kojima se uređuje elektronska uprava i informaciona bezbednost i zaštita podataka o ličnosti.

U skladu sa čl. 17. Zakona obezbeđivanje pristupa i mere zaštite pristupa podacima u Centralnom registru vrši se u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast elektronske uprave, elektronske identifikacije i informacione bezbednosti.

Kada je u pitanju fizička zaštita podataka u Centralnom registru članom 18. Zakona je propisano da se  Centralni registar nalazi u Državnom centru za čuvanje i upravljanje podataka koji obezbeđuje fizičku zaštitu podataka u skladu sa zakonom kojim se uređuje elektronska uprava i informaciona bezbednost.

Nadzor nad primenom ovog zakona u skladu sa čl. 19. Zakona vrši ministarstvo preko upravne inspekcije. Nadzor nad primenom ovog zakona u delu koji se odnosi na zaštitu podataka o ličnosti vrši Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti, u skladu sa zakonom. Nadzor nad primenom ovog zakona u delu koji se odnosi na informacionu bezbednost vrši ministarstvo nadležno za poslove informacione bezbednosti, u skladu sa zakonom.

U čl. 20. Zakona propisane su kaznene odredbe:

Novčanom kaznom od 10.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice u izvornom organu ako:

1) ne prenese podatke iz izvornih službenih evidencija u Centralni registar (član 10. stav 3. ovog zakona);

2) ne postupi u skladu sa članom 13. ovog zakona.

Novčanom kaznom od 10.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice u prijemnom organu ako:

1) ne obavesti Ministarstvo o promeni administratora, odnosno njegovog zamenika (član 14. stav 6. ovog zakona);

2) ne vodi evidenciju ovlašćenih lica koja imaju pravo neposrednog preuzimanja podataka iz Centralnog registra (član 14. stav 7. ovog zakona).

Neovlašćeno prikupljanje ličnih podataka iz Centralnog registra podleže krivičnoj odgovornosti, u skladu sa članom 146. Krivičnog zakonika („Službeni glasnik PC”, br. 85/05, 88/05 – ispravka, 107/05 – ispravka, 72/09, 111/09, 121/12, 104/13, 108/14 i 94/16).

Podsećamo, čl. 146. Krivičnog zakonika je propisano:

„(1) Ko podatke o ličnosti koji se prikupljaju, obrađuju i koriste na osnovu zakona neovlašćeno pribavi, saopšti drugom ili upotrebi u svrhu za koju nisu namenjeni,

kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

(2) Kaznom iz stava 1. ovog člana kazniće se i ko protivno zakonu prikuplja podatke o ličnosti građana ili tako prikupljene podatke koristi.

(3) Ako delo iz stava 1. ovog člana učini službeno lice u vršenju službe,

kazniće se zatvorom do tri godine.“

Članom 21. Zakona tzv. Prelaznim odredbama propisan je rok od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona za donošenje podzakonskog akta iz čl. 6. Stav2 Zakona, odnosno akta kojim će se urediti bliži način preuzimanja, razmene podataka, pristupa i zaštite podataka sadržanih u Centralnom registru, kao i druga tehnička pitanja od značaja za vođenje Centralnog registra.

Takođe, propisano je da danom početka primene ovog Zakona prestaje da važi:

– Zakon o jedinstvenom registru stanovništva („Službeni list SFRJ”, broj 24/86) i

– Zakon o informacionom sistemu Republike Srbije („Službeni glasnik RS”, broj 12/96).

Članom 22. Zakona obavezuju se izvorni organi da do početka primene ovog zakona obezbede sve tehničke uslove za prenos podataka u Centralni registar.

Kako se navodi u obrazloženju Predloga Zakona nesporno je da se svi relevantni podaci koji su predmet regulisanja zakona nalaze u službenim evidencijama izvornih organa, ali je neophodno da svi ti podaci budu u formi pogodnoj za preuzimanje u Centralni registar stanovništva i u tom smislu propisuje se rok u kom će izvorni organi preduzeti potrebne aktivnosti da u okviru svojih informacionih sistema pripreme podatke na adekvatan način.

U skladu sa čl. 23. Zakona ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”, a primenjuje se od 1. septembra 2020. godine.

Izvor: Izvod iz Zakona preuzet iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a

Izvor: Izvod iz obrazloženja Predloga Zakona preuzet sa sajta Narodne Skupštine Republike Srbije (www.parlament.gov.rs)