Goli otok i rehabilitacija po zakonu

Konačno, Lista zatočenih na Golom otoku objavljena na internetu. Prema tim podacima, pko 32.000 ljudi je prošlo kroz istražni zatvor zbog Informbiroa, a njih oko 56.000 bilo pod prismotrom.

Spisak zatočenika Golog otoka sa 16.001 imenom ljudi koji su prošli kroz ovaj zloglasni logor prvi put je dostupan javnosti.

Na listi nedostaju neka imena, ali broj onih koji su bili na Golom otoku a nema ih na spisku nije veliki
Zatvor „Goli otok“ zapravo obuhvata dva logora za političke zatvorenike – muški na istoimenom ostrvu u Jadranskom moru i ženski na ostrvu Sveti Grgur. Osnovan je leta 1949, a najviše zlostavljanja i zlodela po kojima je upamćen odigralo se tokom prve dve godine postojanja. Već 1951. godine, posle prve posete Aleksandra Rankovića ovoj kažnjeničkoj koloniji, uslovi su malo poboljšani, a mere su dodatno ublažene posle Staljinove smrti 1953.
Među infrombiroovcima koji su (uglavnom bez presude i određene dužine kazne) robijali na Golom otoku najviše je bilo srpskih komunista – čak 44 odsto. Crnogorci su činili 21,5 odsto zatočenih, a Hrvati 16 procenata. Iz logora se nikada nije vratilo 413 osoba. Neki su umrli prirodnom smrću, drugi su ubijeni ili su izvršili samoubistvo.
Multimedijalni projekat Istorijskog muzeja Srbije koji se bavi državnom represijom od 1944. do 1953. godine, pod nazivom „U ime naroda“, biće predstavljen u martu. Na izložbi čiji je autor dr Srđan Cvetković biće prikazana dokumenta i fotografije, audio i video zapisi koji svedoče o teroru komunističkih vlasti neposredno posle Drugog svetskog rata, a značajan deo biće posvećen dešavanjima na Golom otoku.

Kako bi se donekle ispravila istorijska nepravda i donekle nadoknadile njene imovinske posledice, donet je Zakon o rehabilitaciji.

Zakonom o rehabilitaciji u Srbiji uređuju se rehabilitacija i pravne posledice rehabilitacije lica koja su iz političkih, verskih, nacionalnih ili ideoloških razloga, lišena života, slobode ili drugih prava do dana stupanja na snagu ovog zakona:
1) na teritoriji Republike Srbije bez sudske ili administrativne odluke;
2) izvan teritorije Republike Srbije bez sudske ili administrativne odluke vojnih i drugih jugoslovenskih organa, ako su imala ili imaju prebivalište na teritoriji Republike Srbije ili državljanstvo Republike Srbije;
3) sudskom ili administrativnom odlukom organa Republike Srbije;
4) sudskom ili administrativnom odlukom vojnih i drugih jugoslovenskih organa, ako su imala ili imaju prebivalište na teritoriji Republike Srbije ili državljanstvo Republike Srbije.
Pravo na rehabilitaciju ima lice ako je sudska ili administrativna odluka doneta protivno načelima pravne države i opšteprihvaćenim standardima ljudskih prava i sloboda.
Pravo na rehabilitaciju imaju i lica koja se, u skladu sa zakonom i drugim propisima, smatraju borcima narodnooslobodilačkog rata.
Pravo na rehabilitaciju nemaju lica koja su za vreme trajanja Drugog svetskog rata na teritoriji Republike Srbije lišena života u oružanim sukobima kao pripadnici okupacionih oružanih snaga i kvislinških formacija.
Republika Srbija, u smislu ovog zakona, nije odgovorna za radnje i akte okupacionih snaga za vreme trajanja Drugog svetskog rata na teritoriji Republike Srbije.