Prinudno dovođenje građana u policijsku stanicu radi prikupljanja obaveštenja

Prinudno dovođenje građana u policijsku stanicu radi prikupljanja obaveštenja

Nakon razmatranja navoda pritužbe i izjašnjenja Ministarstva unutrašnjih poslova sa priloženom dokumentacijom, imajući u vidu relevantne propise, Zaštitnik građana je utvrdio da u radu Ministarstva unutrašnjih poslova, Direkcije policije, Policijske uprave za grad xxxx, Policijske stanice xxxx, postoje nedostaci koji se ogledaju u tome što građaninu M. T. 4. aprila 2016. godine, kada je u policijsku stanicu doveden bez naloga, zbog postojanja sumnje da je izvršio krivično delo, nije uručeno pisano obaveštenje o pravima dovedenog lica, kao i u tome što je u elektronskoj evidenciji podataka, kao razlog dovođenja, upisano: „informativni razgovor u svojstvu građanina“.

Iako je podnosilac pritužbe u pritužbi naveo da je po usmenom pozivu policijskog službenika dobrovoljno pošao u policijsku stanicu, radi davanja obaveštenja u svojstvu oštećenog građanina, u izjašnjenju Ministarstva unutrašnjih poslova navedeno je da su prema M. T. upotrebljena sredstva za vezivanje, radi sprečavanja bekstva i pružanja otpora, da je postupano na osnovu člana 286. Zakonika o krivičnom postupku, a radi prikupljanja obaveštenja, kao i na osnovu člana 83. Zakona o policiji (dovođenje bez naloga), jer je postojala sumnja da je imenovani izvršio krivično delo falsifikovanja novca. Raspoloživa dokumentacija koja je sačinjena u vezi sa primenom policijskih ovlašćenja upućuje na zaključak da je imenovani doveden bez naloga u policijsku stanicu zbog postojanja sumnje da je izvršio krivično delo falsifikovanja novca, odnosno da je zatečen u izvršenju krivičnog dela koje se goni po službenoj dužnosti, i da je doveden radi saslušanja u svojstvu osumnjičenog u skladu sa Zakonikom o krivičnom postupku, da su prilikom dovođenja upotrebljena sredstva za vezivanje, radi sprečavanja bekstva i pružanja otpora, te da je faktički reč o policijskom hapšenju.

Iz sadržine relevantne dokumentacije proizilazi i to da je imenovani sat i četrdeset minuta sedeo u holu ispred Dežurne službe u prisustvu policijskog službenika, odnosno da je podnosilac pritužbe, od momenta početka primene policijskog ovlašćenja – dovođenje bez naloga do momenta obavljenih konsultacija sa javnim tužiocem i početka davanja obaveštenja u svojstvu građanina, bio lišen slobode i, iako nije bilo doneto rešenje o zadržavanju, faktički bio zadržan u policijskoj stanici.

Dalje, iako je u izjašnjenju Ministarstva unutrašnjih poslova navedeno da je imenovani bio upoznat o razlozima dovođenja, ishodu postupka i o pravima, u izveštaju postupajućih policijskih službenika, koji je sačinjen na dan spornog događaja, nema podataka o tome da je imenovani koji je u 14,15 časova doveden u Policijsku stanicu xxx, uz primenu sredstava prinude, radi sprečavanja bekstva i pružanja otpora, upoznat sa razlogom dovođenja, svojstvom u kojem se dovodi/lišava slobode i poučeno o pripadajućim pravima o dovedenom i zadržanom licu.

Svako dovedeno lice, koje ne može svojevoljno da napusti policijsku stanicu je faktički lišeno slobode i treba da bude upoznato sa svojim pravima, a naročito u situaciji koja je opisana u izjašnjenju i koja upućuje na zaključak da se radi o hapšenju iz člana 291. Zakonika o krivičnom postupku. Činjenica da je kasnije, nakon konsultacija sa javnim tužiocem, M. T. dao obaveštenje u svojstvu građanina, ne oslobađaju policijske službenike obaveze da licu koje su doveli bez naloga i faktički zadržali, odnosno lišili slobode daju pisano obaveštenje o pravima koja mu pripadaju.

Imajući u vidu navedeno i polazeći od toga da svako lice koje je lišeno slobode ima pravo da odmah na jeziku koji razume bude obavešteno o razlozima lišenja slobode i poučeno o pravima koja mu pripadaju, usmeno, a potom i pisanim putem, a u skladu sa Uputstvom o postupanju prema dovedenim i zadržanim licima, Zaštitnik građana je kontrolisanom organu uprave uputio preporuku da u budućem radu svakom licu koje se dovodi, lišava slobode ili zadržava u skladu sa odredbama Zakonika o krivičnom postupku  uručuje pisano obaveštenje o njegovim pravima, na maternjem jeziku ili jeziku koji razume, koje lice svojeručno potpisuje , na koji način to lice potvrđuje da je od strane ovlašćenih službenih lica, pre početka dovođenja, lišenja slobode ili zadržavanja poučeno o svojim pravima i obavešteno o razlozima primene  dovođenja, lišenja slobode ili zadržavanja.

Takođe, Zaštitnik građana je kontrolisanom organu uprave uputio i preporuku da u budućem radu u elektronsku evidenciju podataka o dovedenom licu kao razlog dovođenja unosi razlog koji je predstavljao osnov za primenu policijskog ovlašćenja prema građaninu. Naime, ukoliko je lice dovedeno bez naloga zbog postojanja sumnje da je izvršilo krivično delo, pa to lice treba saslušati u svojstvu osumnjičenog, onda se, kao razlog dovođenja tog lica u službene prostorije, u elektronskoj evidenciji o dovedenom licu, ne može upisivati „informativni razgovor sa građaninom“, kako je to učinjeno u konkretnom slučaju. Građani koji se usmeno pozivaju u službene prostorije radi prikupljanja obaveštenja ne mogu se prinudno dovoditi. Dovođenje građana u službene prostorije radi prikupljanja obaveštenja zakonito je ukoliko je građanin pre toga pisano pozvan, upoznat sa razlogom pozivanja i poučen da će biti prinudno doveden ukoliko se pozivu ne odazove. U smislu odredbe člana 81. stav 1. Zakona o policiji, policijski službenik može samo, izuzetno, da lice pozove usmeno, pri čemu je dužan da saopšti razlog pozivanja, a uz saglasnost lica može i da preveze lice do službenih prostorija.

U pogledu načina primene policijskog ovlašćenja, odnosno dovođenja građana radi prikupljanja obaveštenja, Zaštitnik građana posebno napominje da još 2011. godine uputio preporuku, zbog propusta utvrđenih u radu iste policijske stanice,  da ovlašćena službena lica Policijske stanice xxx, Policijske uprave za Grad xxx ne dovode prinudno građane koji se usmeno pozivaju u službene prostorije radi prikupljanja obaveštenja, kao i da im uvek saopšte razlog pozivanja, te da ih policijskim vozilom prevezu do službenih prostorija isključivo uz njihovu saglasnost.

Budući da principi dobre uprave obavezuju organe javne vlasti, pored ostalog, da u slučaju greške koja se negativno odražava na prava ili interese građana upute izvinjenje građanima, što doprinosi unapređenju odnosa između organa uprave i građana, Zaštitnik građana je kontrolisanom organu uprave uputio preporuku da podnosiocu pritužbe uputi pisano izvinjenje zbog utvrđenih nepravilnosti u postupanju prema njemu 4. aprila 2016. godine.

S druge strane, u cilju unapređenja rada organa uprave i sprečavanja sličnih propusta u budućnosti, Zaštitnik građana smatra da je potrebno i da Ministarstvo unutrašnjih poslova sa sadržinom ovog akta upozna sve područne policijske uprave i policijske stanice na njihovom području, i stara se o shodnom sprovođenju ovih preporuka.

Na osnovu svih utvrđenih činjenica i okolnosti, Zaštitnik građana je utvrdio nedostatke u pravilnosti rada Ministarstva unutrašnjih poslova na štetu ostvarivanja prava građana i, saglasno članu 31. stav 2. Zakona o Zaštitniku građana, uputio organu uprave preporuke radi otklanjanja uočenih nedostataka.

Izvor: sajt Zaštitnika građana (www.ombudsman.rs)

Izvor: izvodi iz propisa preuzeti su iz programa „Propis Soft“ – Redakcija Profi Sistem Com-a